به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ جشن چهارشنبه‌سوری یا شب چهارشنبه سرخ پایان سال یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب واپسین چهارشنبه سال در غروب سه‌شنبه برگزار می‌شود و این اولین جشن از مجموعه جشن‌های نوروزی محسوب می‌شود.

البته برگزاری این مراسم همانند دیگر مراسم‌ها قبل از نوروز در فرهنگ ۳ هزار و ۴۰۰ساله سنگسری مانند نوروز خوانی بشارت بهار را می‌دهد و به زبان محلی سنگسری عجیب‌وغریب بودن ۲۸ روز آخر سال را بیان می‌دارد و نفس‌کشیدن و گرم‌شدن زمین به نمایش گذاشته می‌شود.

کلمه چهارشنبه‌سوری از دو واژه چهارشنبه به نام یکی از روزهای هفته و سوری به معنی سرخ ساخته شده است واژه سوری در زبان سنگسری جز زبان‌های ایران باستان محسوب می‌شود و به معنای قرمزی بوده که به قرمز در زبان سنگسری سو گفته می‌شود.

واژهٔ سو از روشنایی و نور گرفته شده و جزو بزرگ‌ترین قسم‌ها در فرهنگ سنگسری با عنوان قسم به‌سوی چراغ عنوان شده است و طبق آیین باستان معمولاً در بعدازظهر این روز مردم آتش بزرگی برمی‌افروزند و تا صبح روز بعد قبل از برآمدن خورشید آتش را روشن نگه می‌دارند.

همچنین در عصر سه‌شنبه آخر سال، سنگسری‌ها همانند دیگر ایرانیان در معابر و بیابان‌ها آتش روشن می‌کنند و از روی آن می‌پرند و در زمان پریدن جمله زردی من از تو و سرخی تو از من را می‌سرایند که این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است.

فلسفه پریدن از آتش برگرفته از شاهنامه و بیان چهره مظلوم سیاوش در مقابل عشق سودابه می‌توان عنوان کرد سیاوش برای اثبات بی‌گناهی خود در مقابل کیکاووس شاه پیشنهاد داد تا از هفت دالانه آتش گذر کند و اگر از دالانه آتش سالم بیرون آمد دلیل بی‌گناهی او قلمداد شود و اگر در آتش سوخت بدان معناست که به جزای خیانت و گناه رسیده است.

این آزمون آتش در آخرین سه‌شنبه سال یعنی روز بهرام شیر برگزار می‌شود و طبق تقویم سنگسری این روز معادل روز زندگی، هستی یا بودن عنوان شده است و زنده‌بودن سیاوش را نماد انسان پاک می‌نامند.

در این مراسم از سوی مردم کوپه‌ای از آتش افروخته می‌شود و سیاووش متهم باید از روی آن عبور کند در این دالانه سیاووش بی‌آنکه آتش بر او چیره شود و او را بسوزاند آتش سوزان بر او همانند گلستان شد و سیاووش سرافراز از این امتحان الهی بیرون آمد؛ چون از دامنی پاک برخوردار بود.

وقتی بی‌گناهی سیاووش برای شاه و عموم مردم نمایان شد به دستور کیکاووس شاه (پدر سیاووش) از فردای آن روز یعنی چهارشنبه در وسط میدان اصلی شهر جشن و سروری برپا شد و به مردم از سوی دربار هدایایی داده شد.

از آن پس همه ساله به احترام پاکی و بی‌ریا بودن انسان‌های نیکوسرشت جشنی برپا می‌شود و ازآن‌پس این جشن به چهارشنبه‌سوری معروف شد و این روز به‌عنوان یک جشن ملی شناخته شد و ما همچنان عصر سه‌شنبه آخر سال را به یاد پاکی و انسانیت با پریدن از روی آتش جشن می‌گیریم چهارشنبه‌سوری در حقیقت نشان پاکی ایرانیان است و ما انسان‌ها باید از سنن و رسوم یاد بگیریم تا انسان به معنی واقعی باشیم.

متأسفانه این سنت امروزه دستخوش تغییرات زیادی شده است و شکل و شمایل قدیمی خود را ازدست‌داده است و جای خود را با یک‌سری آتش‌بازی‌های صرفاً خطرناک تغییر داده است که این آتش‌بازی‌های خطرناک نه‌تنها موجب شادی و جشن عمومی مردم نمی‌شود؛ بلکه موجب ایجاد رعب و وحشت مردم و آسیب رساندن به یکدیگر می‌شود.

امیدواریم جوانان همانند سیاووش از روی آتش بپرند و پاکی خود را به دیگران ثابت کنند و شادی را به‌صورت پدران و مادران نشانده و هرگز با مواد خطرناک چهارشنبه‌سوری را سپری نکنند که خود، خانواده و جامعه ازاین‌گونه چهارشنبه‌سوری‌ها آسیب خواهند دید.

یادداشت؛ نویسنده و پژوهشگر رضا حاجعلیان