زهرا قدرت‌آبادی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به تغییر محتوای فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی اظهار کرد: در گذشته مصرف فرهنگی مبتنی بر تداوم، تعمق و درگیری ذهنی طولانی‌مدت با محتوا بود و فرد برای مطالعه یک رمان، تماشای یک فیلم یا شنیدن یک آلبوم موسیقی زمان صرف می‌کرد و نوعی رابطه عاطفی با اثر شکل می‌گرفت.

کارشناس سوادرسانه در ادامه افزود: اما امروز با ظهور پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام، تیک‌تاک و توئیتر محتوای فرهنگی به پدیده‌ای لحظه‌ای تبدیل شده که طول عمر آن از چند روز فراتر نمی‌رود.

وی عنوان کرد: این سبک مواجه حافظه فرهنگی کاربران را به شدت تضعیف کرده و در بسیاری از موارد یک اثر پرمخاطب تنها تا پایان هفته در ذهن کاربران باقی می‌ماند و با ورود موج جدید محتوا به‌کلی فراموش می‌شود.

این کارشناس با انتقاد از غلبه منطق ویروسی شدن بر تولیدات فرهنگی در فضای مجازی بیان کرد: در سال‌های اخیر شاهد این هستیم که ارزش‌گذاری محتوا بر اساس تعداد لایک، بازنشر و کامنت تعریف می‌شود نه کیفیت یا اصالت فرهنگی و بسیاری از تولیدکنندگان محتوا صرفاً برای جلب توجه از عناصر تحریک‌آمیز، شوخی‌های سطحی یا کلیشه‌های مصرف‌زده استفاده می‌کنند و در این فضا محتوای عمیق و هویتی شانس کمتری برای دیده شدن دارد.

وی ادامه داد: این وضعیت منجر به پدیده‌ای به نام تورم محتوای بی‌ارزش شده که در آن کاربر با حجم بالایی از اطلاعات روبه‌رو است اما توانایی تمایز میان محتواهای سودمند و مخرب را از دست می‌دهد.

قدرت‌آبادی به اثرات روانی این تغییرات سریع اشاره کرد و گفت: کاربران و به‌ویژه نوجوانان به مرور دچار نوعی اعتیاد به تنوع و تحریک سریع می‌شوند و مغز آن‌ها به دریافت مداوم محرک‌های جدید عادت می‌کند و این می‌تواند منجر به کاهش تمرکز، بی‌حوصلگی و اضطراب در مواجه با محتوای عمیق یا بلندمدت شود.

وی خاطرنشان کرد: این روند در بلندمدت بر سبک زندگی فرهنگی افراد اثر می‌گذارد و دیگر حوصله خواندن یک مقاله تحلیلی یا تماشای یک مستند طولانی در مخاطب شکل نمی‌گیرد و در نتیجه سلیقه فرهنگی جامعه به سمت سطحی‌گرایی و مصرف‌گرایی سوق پیدا می‌کند.

این کارشناس بر لزوم ورود نهادهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای تاکید کرد: ما نیازمند طراحی برنامه‌های گسترده‌ برای ارتقاء سواد رسانه‌ای هستیم و مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌های رسمی باید مهارت تفکیک محتوای مفید از مضر، تحلیل پیام و درک ساختار رسانه‌ای را به مخاطب آموزش دهند.

وی بیان کرد: باید الگوسازی صحیح از مصرف فرهنگی صورت گیرد و معرفی آثار فرهنگی باکیفیت، حمایت از تولیدکنندگان محتوای اصیل و ایجاد جذابیت برای محتوای فاخر از جمله اقداماتی است که می‌تواند در برابر این موج سطحی‌ساز مقاومت کند.

قدرت‌آبادی عنوان کرد: مهم‌ترین عنصر در مواجهه با این وضعیت کاربر بوده و اگر مخاطب به سطحی از خودآگاهی برسد که بداند هر کلیک یا اسکرول  بخشی از یک الگوی بزرگ‌ فرهنگی را می‌سازد می‌تواند در نقش یک مصرف‌کننده آگاه عمل کند زیرا سواد رسانه‌ای به معنای توانایی انتخاب است.

وی ابراز کرد: در جهانی که سرعت تولید محتوا از توان فهم و جذب ما پیشی گرفته بازگشت به تأمل، انتخاب آگاهانه و توجه به اصالت محتوا مهم‌ترین راهکار حفظ هویت فرهنگی ما است.

انتهای خبر/