فحاشی زنگ خطری برای سلامت روان نوجوانان است

روان‌شناس کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با بیان اینکه فحاشی در بین نوجوانان حتی وقتی در قالب شوخی و خنده به کار می‌رود می‌تواند پایه مشکلات جدی روانی و رفتاری در آینده باشد، اظهار کرد: این پدیده اگرچه در نگاه نخست ساده و عادی به نظر می‌رسد اما از نظر روان‌شناسان نشانه‌ای از بحران‌های عاطفی و اختلال در ارتباطات سالم است.

حمید رنجبران عنوان کرد: نوجوانان معمولاً در مرحله‌ای از رشد شخصیتی قرار دارند که نیاز شدیدی به دیده‌شدن، تائید اجتماعی و کسب هویت دارند و اگر نتوانند این نیازها را از راه‌های سالم مانند گفتگوی مؤثر، موفقیت تحصیلی یا مشارکت اجتماعی ارضاء کنند به راهکارهای ناسالم مانند فحاشی در قالب شوخی متوسل می‌شوند.

وی افزود: این‌گونه شوخی‌ها در حقیقت راهی برای ابراز خشم، سرخوردگی یا احساس ناکامی است و نوجوانی که نمی‌تواند احساسات واقعی‌اش را بروز دهد با فحش دادن در حالی که آن را شوخی می‌نامد فشار روانی خود را تخلیه می‌کند.

رنجبران ادامه داد: مشکل اینجاست که در این فرآیند هم گوینده و هم شنونده دچار آسیب روانی می‌شوند و فحاشی، حتی وقتی ظاهراً به شوخی گفته می‌شود می‌تواند اعتماد به نفس را خدشه‌دار کرده، احترام متقابل را از بین ببرد و روابط سالم را تهدید کند.

این روان‌شناس کودک و نوجوان بیان کرد: تحقیقات میدانی نشان داده‌اند که نوجوانانی که به‌طور مستمر از زبان تحقیرآمیز در ارتباطاتشان استفاده می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلالات اضطرابی، افسردگی، پرخاشگری و حتی خودزنی قرار دارند و بسیاری از این نوجوانان بعدها در محیط‌های آموزشی یا شغلی با مشکلات شدید رفتاری مواجه می‌شوند.

وی تصریح کرد: این پدیده باید از جنبه پیشگیرانه بررسی شود و اگر خانواده‌ها، مدارس و رسانه‌ها در زمان مناسب وارد عمل شوند می‌توان این الگوی مخرب رفتاری را متوقف کرد و آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان، تقویت عزت‌نفس و توانایی گفت‌وگوی سالم نقش بسیار مهمی در کنترل این پدیده دارد.

رنجبران خاطرنشان کرد: اگر فحاشی شوخی‌گونه در دوران نوجوانی کنترل نشود ممکن است تبدیل به شیوه غالب ارتباطی شود و تأثیر منفی آن تا سال‌ها بعد ادامه یابد و این مسئله باید به‌عنوان یک بحران خاموش جدی گرفته شود.

رسانه و خانواده پازل کامل عادی‌سازی فحاشی در نوجوانان را می‌سازند

یک جامعه‌شناس در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به نقش خانواده و رسانه در عادی‌سازی پدیده فحاشی در میان نوجوانان اظهار کرد: این دو نهاد به صورت ناخواسته در شکل‌گیری و تقویت این رفتار نقش کلیدی ایفا می‌کنند در حالی که فحاشی در بسیاری از خانواده‌ها تابو تلقی می‌شود اما گاه در قالب شوخی و مزاح بدون توجه به آثار روانی آن از سوی والدین یا اعضای خانواده تکرار می‌شود.

علی عزتی بیان کرد: نوجوان در مرحله‌ای از زندگی‌اش قرار دارد که به شدت تحت تأثیر محیط پیرامون است و وقتی در سریال‌های طنز، ویدئوهای پرطرفدار شبکه‌های اجتماعی یا حتی مکالمات روزمره خانواده می‌بیند که تحقیر، تمسخر و فحاشی با لبخند همراه است دچار سردرگمی اخلاقی می‌شود.

وی ادامه داد: نوجوانان این رفتار را نه‌ تنها آزاردهنده نمی‌دانند، بلکه آن را نشانه‌ای از شوخ‌طبعی، محبوبیت یا حتی قدرت می‌پندارند و همین امر موجب می‌شود که خشونت کلامی آرام‌آرام در ذهن آن‌ها نهادینه شود.

عزتی معتقد است که خانواده به‌عنوان اولین بستر اجتماعی نوجوان نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری الگوهای زبانی دارد و اگر والدین نسبت به زبان گفتاری فرزندان حساس نباشند و در برابر شوخی‌هایی که با توهین همراه است واکنش نشان ندهند عملاً این رفتار را تائید کرده‌اند.

به گفته وی در کنار خانواده، رسانه نیز باید مسئولانه‌تر عمل کند زیرا ترویج محتواهایی که در آن شخصیت‌های محبوب با الفاظ تحقیرآمیز شوخی می‌کنند موجب تقویت الگوی نادرست ارتباطی در جامعه می‌شود.

عزتی افزود: رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتواهای خلاقانه و سرگرم‌کننده اما بدون خشونت کلامی به اصلاح الگوهای رفتاری کمک کنند و مدارس باید به صورت ساختاریافته آموزش گفتگو، همدلی و مسئولیت‌پذیری کلامی را وارد برنامه درسی کنند.

وی تأکید کرد: ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم نوجوانی که هر روز با خشونت کلامی در فضای مجازی، خانواده و حتی مدرسه مواجه است و بتواند زبانی محترمانه و مؤثر در ارتباطاتش داشته باشد و اصلاح این روند نیازمند همکاری همه‌جانبه نهادهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای است.

فحاشی نوجوانانه به معنای بحران هویت اجتماعی است

کارشناس زبان‌شناسی اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با بیان اینکه زبان، به‌عنوان ابزاری برای ارتباط نقش مهمی در شکل‌دهی به هویت فردی و اجتماعی دارد، اظهار کرد: زمانی که این ابزار به‌جای تقویت همدلی و احترام وسیله‌ای برای تحقیر و خشونت شود باید نگران آینده روابط انسانی بود و این موضوع در مورد نوجوانانی که در سنین شکل‌گیری هویت هستند اهمیت دوچندان دارد.

غلامرضا خادمی بیان کرد: کلمه صرفاً یک ابزار انتقال معنا نیست بلکه حامل بار احساسی، فرهنگی و ارزشی است و وقتی نوجوانی به دوست خود فحش می‌دهد حتی اگر آن را شوخی بداند، در واقع ارزش‌های ارتباطی را بازتعریف می‌کند.

وی افزود: در جوامعی که گفتگو جای خود را به توهین و تمسخر داده نمی‌توان انتظار ارتباط سالم داشت و فحاشی شوخی‌گونه از آنجا که واکنش منفی جدی دریافت نمی‌کند به‌مرور جایگزین گفتگوی محترمانه می‌شود.

خادمی خاطرنشان کرد: این نوع زبان به‌تدریج موجب ایجاد نابرابری‌های روانی در روابط گروهی می‌شود و نوجوانی که دائماً مورد شوخی‌های تحقیرآمیز قرار می‌گیرد به‌مرور اعتماد به نفس خود را از دست داده و از جمع فاصله می‌گیرد و از سوی دیگر نوجوانی که از این زبان استفاده می‌کند احساس قدرت کاذب پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: در فضای مجازی این مسئله شدت بیشتری دارد و نوجوانان در چت‌روم‌ها، گروه‌های پیام‌رسان یا حتی بازی‌های برخط با زبانی بسیار خشن و تحقیرآمیز حرف می‌زنند بی‌آنکه احساس مسئولیتی نسبت به اثر گفتارشان داشته باشند.

راهکار پیشنهادی این زبان‌شناس برای مقابله با این بحران آموزش زبان اخلاق‌مدار از سنین پایین است و مدارس باید فضایی برای تمرین گفتگو و مناظره سالم فراهم کنند و خانواده‌ها باید به نوجوانان یاد دهند که چگونه با احترام صحبت کنند و اثر کلمات را درک کنند.

خادمی ابراز کرد: اگر نوجوان یاد نگیرد که زبان می‌تواند سازنده یا ویرانگر باشد در بزرگسالی با بحران‌های جدی در روابط اجتماعی، کاری و خانوادگی مواجه خواهد شد زیرا زبان ستون فقرات فرهنگ ارتباطی ماست و باید برای حفظ سلامت آن تلاش کنیم.

انتهای خبر/