به گزارش خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»، دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان سمنان در یادداشت اختصاصی نوشت: در عصر انفجار اطلاعات و حکمرانی رسانه‌ها، با چالش‌های بسیاری در مصرف، تحلیل و تولید محتوا مواجه هستیم. به که میان تمیز دادن حقیقت از تحریف و اصالت از جعل و نادرستی و همچنین ارزش از بیهودگی، در میان انبوه پیام‌های رسانه‌ای، آن چیزی است که سواد رسانه‌ای در هر عصر و زمانی به ما توصیه می‌کند. قرآن کریم به‌عنوان کامل‌ترین رسانه، راهنمایی جامع بوده و الگویی بی‌نظیر برای سواد رسانه‌ای ارائه داده و پیام خود را بدون تحریف، منافع پنهان و به دور از بازی‌های رسانه‌ای به انسان می‌رساند.

قرآن؛ رسانه‌ای که تحریف نمی‌شود

رسانه‌های انسانی که تحت نفوذ منافع فردی و گروهی هستند؛ روایت‌ها را می‌سازند و در این راستا، گاه حقیقت را پنهان و گاهی آن را تحریف می‌کنند. برخلاف تمام رسانه‌های انسانی و کنونی و از تحریف حقیقت به دور نیستند، قرآن پیامی خدایی است که تحریف‌ناپذیر و جاودانه باقی مانده و می‌ماند: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» (سوره حجر، آیه ۹)، لذا این ویژگی، قرآن را به مورد وثوق‌ترین رسانه برای هدایت بشر تبدیل کرده است.

رسانه‌ای که مخاطب را رها نمی‌کند

قرآن، با بهره‌گیری از قوی‌ترین شیوه‌های روایت‌گری، استعاره، قصه، منطق و اقناع، حقیقت را به انسان ارائه می‌دهد. این شیوه‌های رسانه‌ای که در بهترین شکل خود در قرآن تجلی پیدا کرده‌اند، می‌تواند الهام‌بخش تولیدکنندگان محتوای فضای مجازی باشند.

آنان که حتی یکبار به متن و ترجمه صحیح توجه کرده باشند؛ اذعان دارند که قرآن نه‌تنها یک متن خشک و مستقیم نبوده، بلکه به شیوه‌های پیچیده و عمیق روایت‌گری مجهز است. قصه‌های روایت شده در قرآن فقط به‌منظور سرگرمی روایت نشده، بلکه فراتر از متن بوده و آیه‌های آن لایه به ‌لایه سرشار از معنا است. آن گاه که از داستان حضرت موسی(ع) و فرعون سخن می‌گوید، تنها یک روایت تاریخی ارائه داده، بلکه مدلی درخور توجه از جنگ رسانه‌ای قدرت و حقیقت را در مقابل چشمان خواننده به نمایش می‌گذارد. دستگاه تبلیغاتی فرعون مردم را قانع می‌کرد تا در برابر ظلم سکوت کنند، موسی(ع) پیام متفاوتی داشت؛ پیامی که بدون دروغ، بدون سانسور و بدون تحریف به گوش مردم رسید.

رسانه‌ای تعاملی و گفتگومحور

برخلاف رسانه‌های سنتی و امروزی که اغلب پیام را به‌صورت یک‌طرفه مخابره می‌کنند؛ قرآن کریم برای رسیدن به حقیقت انسان را به تفکر «أَفَلَا تَعْقِلُونَ»، شک و پرسشگری «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ» و مقایسه کردن «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ...»، دعوت می‌کند. بارها و بارها از انسان می‌خواهد که تعقل کند، نه اینکه صرفاً مصرف‌کننده محتوا باشد. این همان چیزی است که در سواد رسانه‌ای و فضای مجازی نیاز داریم؛ اینکه هر پیامی را نپذیرفته و قدرت تحلیل داشته باشیم.

معیار تشخیص حق از باطل

در عصرکنونی، حقیقت و دروغ چنان در هم تنیده شده‌اند که گاهی تشخیص آن دشوار است؛ اما قرآن به ما «فرقان» می‌دهد؛ قدرتی برای جدا کردن حقیقت از باطل. این همان چیزی است که در سواد رسانه‌ای به آن نیاز داریم. یک ذهن آگاه که بتواند در میان سیل اطلاعات، آنچه را که واقعی، درست و ارزشمند است، انتخاب کند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا» (سوره انفال، آیه۲۹).

رمضان فرصتی بی‌نظیر برای بازخوانی بهترین رسانه‌

ماه رمضان، فراتر از یک ماه روزه‌داری بوده و فرصتی است برای بازگشت به رسانه‌ای که حقیقت را بدون تحریف، هیاهو و مصلحت‌اندیشی‌های بشری ارائه می‌دهد. در این ماه، قلب‌ها آماده‌تر و ذهن‌ها پذیراترند، و چه فرصتی مغتنم‌تر از این برای خواندن رسانه‌ای کامل که پیامش برای همه نسل‌ها زنده است. 

این ماه فرصتی است تا این رسانه الهی را نه‌تنها بخوانیم، بلکه آن را با دقت تحلیل کنیم و معیارهایش را برای انتخاب‌های رسانه‌ای و فکری خود به کار بگیریم. چه صدایی رساتر و ماناتر از کلام وحی؟

یادداشت: زینب زارعی- دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان سمنان