جامعه در حال عبور از مصرف‌گرایی است

کارشناس ارشد جامعه‌شناسی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به دگرگونی در مفهوم لوکس‌گرایی در جامعه امروز ایران عنوان کرد: در گذشته، نشانه‌های لوکس‌گرایی عمدتاً در استفاده از طلا، خودروهای گران‌قیمت، لباس‌های برند و خانه‌های تجملی خلاصه می‌شد اما در سال‌های اخیر شاهد تغییراتی هستیم که به نوعی بازتعریف مفهوم پرستیژ در لایه‌های مختلف جامعه منجر شده است.

معصومه توکلی در ادامه افزود: شبکه‌های اجتماعی نقش قابل‌توجهی در این تغییر ایفا کرده‌اند و در حال حاضر بسیاری از افراد خاص بودن را نه در کالای گران بلکه در سبک زندگی متفاوت، سادگی، سفرهای خاص یا حتی تغذیه سالم می‌بینند و این یعنی پرستیژ از دارایی‌های فیزیکی به سبک زیستن منتقل شده است.

پژوهشگر سبک زندگی تأکید کرد: ما با پدیده‌ای مواجه‌ایم که در جامعه‌شناسی به آن «منزلت بازنمایی‌شده» می‌گوییم؛ یعنی افراد از طریق نحوه زندگی، سلیقه هنری، مصرف فرهنگی و حتی زبان بدن سعی در نمایش جایگاه اجتماعی خود دارند و دیگر کمتر کسی صرفاً با خودرو یا ساعت گران‌قیمت به دنبال تأیید اجتماعی است بلکه استفاده از فضای معماری سنتی در خانه، مطالعه کتاب‌های خاص و حضور در جمع‌های خاص به نوعی لوکس‌گرایی معنوی تبدیل شده است.

وی بیان کرد: این تغییر تا حدی واکنشی به بحران‌های اقتصادی نیز هست چراکه در شرایطی که هزینه زندگی بسیار بالاست طبقه متوسط به‌جای رقابت در تجملات کلاسیک سعی می‌کند با انتخاب‌های ظاهراً ساده اما هوشمندانه تمایز خود را حفظ کند و در واقع لوکس بودن به کیفیت زندگی، زمان آزاد، خلوت شخصی و آرامش ذهنی گره خورده است.

توکلی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در دهه‌های ۷۰ تا ۹۰ لوکس‌گرایی بیشتر ناظر به نمایش بیرونی ثروت بود اما امروز با تغییر سبک زندگی نسل جوان شاهد نوعی بازگشت به معناگرایی هستیم و حتی برخی جوانان پرهیز از مصرف‌گرایی را نشانه آگاهی اجتماعی و درک فرهنگی می‌دانند.

این کارشناس با اشاره به ظهور مینیمالیسم در میان اقشار خاطرنشان کرد: مینیمالیسم دیگر یک مد غربی نیست؛ بلکه در ایران هم به شکل بومی‌شده‌ای درآمده و ما خانه‌هایی می‌بینیم که با کمترین عناصر تزئینی ولی با نهایت دقت در ترکیب رنگ و نور چیده شده‌اند و این یعنی زیبایی لوکس در سادگی تعریف می‌شود.

وی ابراز کرد: بازتعریف لوکس‌گرایی نشان می‌دهد که جامعه در حال عبور از مصرف‌گرایی به سمت سبک‌های زیستی معناگرا و هویتی است و این یک فرصت فرهنگی بشمار می‌رود که اگر درست هدایت شود می‌تواند به افزایش کیفیت زندگی و تعادل اجتماعی منجر شود.

لوکس‌گرایی به مصرف آگاهانه و تمایز فرهنگی تبدیل شده است

کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به تحولات فرهنگی در الگوهای خرید و مصرف اظهار کرد: لوکس‌گرایی در ایران دیگر آن مفهوم کلاسیک خود را ندارد، تا یک دهه پیش اغلب مردم تصور می‌کردند کالاهای گران‌قیمت نشان‌دهنده موقعیت اجتماعی افراد هستند اما امروز این باور دچار چرخش شده و به‌جای هزینه‌‌های سنگین کیفیت، خلاقیت و تفاوت در انتخاب‌ها اهمیت پیدا کرده است.

منصور محبی عنوان کرد: در شرایط تورمی و رکود اقتصادی که عموم خانوارها با محدودیت منابع مواجه‌اند مفهوم لوکس به تدریج به سمت مصرف آگاهانه حرکت کرده و مردم به جای خرید چند کالای لوکس برند خارجی به سراغ تولیدات داخلی خاص، محصولات هنری دست‌ساز یا تجربه‌های منحصربه‌فرد می‌روند.

وی افزود: ما در شرایط فعلی با سبک «اقتصاد نمایشی» روبرو هستیم؛ جایی که مردم نه برای استفاده شخصی بلکه برای نمایش عمومی هزینه می‌کنند و دیگر صرفاً خودرو یا ساعت گران نماد جایگاه نیست برای مثال؛ کسی که در یک مزرعه کوچک و یا باغ‌ سرمایه‌گذاری کرده ممکن است از منظر جامعه امروز فردی "لوکس‌زیست" تلقی شود.

تحلیلگر بازار مصرف با بیان اینکه فرهنگ مصرف در ایران به سمت «تمایز فرهنگی» رفته است خاطرنشان کرد: این تمایز دیگر از طبقه اقتصادی جدا نیست بلکه نوع انتخاب نوع نگاه به زندگی و ترجیحات فرهنگی را شامل می‌شود یعنی فردی که غذای ارگانیک می‌خرد، در یک رویداد فرهنگی خاص شرکت می‌کند با این انتخاب‌ها خود را متمایز می‌سازد.

وی با تأکید بر تأثیر این روند بر بازارها تصریح کرد: ما با تغییر ذائقه روبه‌رو هستیم و برندهایی که تا دیروز با زرق‌وبرق تبلیغ می‌کردند حالا باید داستان‌سرایی، تجربه‌سازی و اصالت را محور قرار دهند و بازار کالاهای ساده، پایدار، و دارای هویت فرهنگی در حال گسترش است.

محبی ادامه داد: در این میان تقاضا برای کالاهای خاص داخلی نیز افزایش یافته و به عبارتی مصرف‌کننده ایرانی از لوکس‌گرایی تقلیدی فاصله گرفته و به سوی مصرفی با هویت بومی و شخصی گرایش یافته و این یعنی فرصت بسیار مهمی برای صنایع خلاق، طراحان جوان و کارآفرینان محلی فراهم شده است.

وی خاطرنشان کرد: اگر دولت و نهادهای اقتصادی این تغییر را درک کنند و از آن حمایت کنند می‌توان شاهد شکوفایی اقتصاد خلاق، رونق برندهای ملی و حتی ارتقای سطح فرهنگی جامعه بود و لوکس‌گرایی نوین نه تهدید بلکه فرصتی برای اقتصاد ایران است.

رسانه‌ها لوکس‌گرایی را از پول به اصالت تغییر داده‌اند

پژوهشگر حوزه فرهنگ رسانه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بر شکل‌گیری تصویر جدیدی از لوکس‌گرایی گفت: اگر پیش‌تر مفهوم تجمل در مصرف اشیای گران‌قیمت خلاصه می‌شد امروز در روایت‌های رسانه‌ای، تصویر لوکس‌بودن به سبک زندگی خاص، آگاهی زیباشناسانه و حتی نگاه فرهنگی تبدیل شده است.

ژیلا صادقی عنوان کرد: پلتفرم‌های رسانه‌ای نقش پررنگی در بازسازی ذهنیت جمعی نسبت به مفهوم لوکس ایفا کرده‌اند و دیگر مردم صرفاً تحت تأثیر تبلیغات رسمی برندها نیستند بلکه اینفلوئنسرها، ویدیوهای سبک زندگی و محتوای بصری شبکه‌های اجتماعی تصویری تازه از آن‌چه به‌عنوان خاص و برتر تلقی می‌شود ارائه می‌دهند.

وی بیان کرد: در این فضا فردی که در خانه‌ای سنتی با طراحی مینیمال زندگی می‌کند، کتاب می‌خواند، قهوه‌اش را به سبک خاص دم می‌کند و تجربه‌های بکر سفر خود را به اشتراک می‌گذارد به‌عنوان فردی لوکس‌زیست شناخته می‌شود و این تصویر جدید تأکیدی بر معنا، آگاهی، و انتخاب آگاهانه دارد.

صادقی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی با ایجاد امکان بازنمایی سبک زندگی به افراد اجازه داده‌اند که بدون تکیه بر ثروت نوعی منزلت اجتماعی جدید خلق کنند و امروز دیگر هرچیز لاکچری و گران‌قیمت تنها راه‌ رسیدن به پرستیژ نیست بلکه اصالت، زیبایی‌شناسی فردی و حتی نحوه سخن گفتن می‌تواند به‌عنوان سرمایه نمادین عمل کند.

وی با اشاره به تأثیر فرهنگ رسانه‌ای بر نسل جوان گفت: نسل جدید به دنبال دیده‌شدن از مسیرهایی متفاوت است و چیز‌های زیادی تبدیل به شاخص‌های جدیدی از زندگی لوکس شده‌اند زیرا رسانه‌ها معیاری تازه از اعتبار اجتماعی تولید می‌کنند که با مصرف‌گرایی سنتی فاصله دارد.

پژوهشگر حوزه فرهنگ رسانه تأکید کرد: بازنمایی رسانه‌ای از لوکس‌گرایی و دیدن و نمایش فراتر رفته و اکنون بُعد تأثیرگذاری اجتماعی یافته و اینفلوئنسرها به عنوان الگوهای سبک زندگی گاهی مرزهای طبقاتی را جابجا می‌کنند و مخاطب را به ارزش‌گذاری‌های جدیدی سوق می‌دهند.

وی ابراز کرد: در عصر رسانه لوکس‌گرایی به مفهومی فرهنگی_ارتباطی تبدیل شده که نه‌تنها مصرف بلکه آگاهی، سلیقه و خودبیانگری را نیز در بر می‌گیرد و این موضوع نقش مهمی در شکل‌دهی به هویت فردی و اجتماعی شهروندان معاصر دارد.

انتهای خبر/