زنبورها نگهبانان تنوع زیستی هستند

کارشناس ارشد محیط زیست در گفتگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به نقش زنبورها در طبیعت اظهار کرد: زنبورها به عنوان یکی از حیاتی‌ترین عوامل پایداری اکوسیستم‌های طبیعی نقشی بسیار فراتر از تصور عمومی دارند و این حشرات کوچک و پرتلاش از طریق گرده‌افشانی منظم و طبیعی تضمین‌کننده بقای نسل گیاهان گلدار هستند؛ به‌گونه‌ای که بیش از ۷۰ درصد از گونه‌های گیاهی بدون کمک زنبورها قادر به تولید بذر و میوه نخواهند بود.

جلیل خبازیان با اشاره به اهمیت زنبورها در حفظ تعادل اکولوژیک افزود: زنبورها با کمک به گرده‌افشانی نه تنها به تولید محصولات غذایی کمک می‌کنند بلکه زنجیره‌های غذایی جانوران، به‌ویژه پرندگان و پستانداران گیاه‌خوار، را نیز حفظ می‌نمایند. بنابراین نابودی یا کاهش شدید جمعیت زنبورها، می‌تواند منجر به بروز واکنش‌های زنجیره‌ای و فروپاشی بخش‌هایی از تنوع زیستی شود.

خبازیان با ابراز نگرانی از روند کاهش جمعیت زنبورها در سطح جهانی عنوان کرد: استفاده گسترده و غیرعلمی از سموم کشاورزی، تغییرات اقلیمی، آلودگی هوا، و کاهش زیستگاه‌های طبیعی از جمله عوامل اصلی تهدیدکننده حیات این موجودات ارزشمند بوده و متأسفانه ما در ایران نیز شاهد کاهش گونه‌های بومی زنبور عسل در مناطق کوهستانی، جنگلی و حتی دشت‌های کشاورزی هستیم.

وی ادامه داد: گونه‌های زنبور بومی در جنگل‌های هیرکانی به دلیل قطع درختان و تخریب زیستگاه‌های طبیعی در خطر نابودی قرار گرفته‌اند و در مراتع زاگرس نیز سم‌پاشی‌های بدون نظارت و چرای بی‌رویه نیز به نابودی منابع غذایی زنبورها منجر شده است.

این کارشناس با تأکید بر لزوم تدوین راهبردهای ملی برای حفاظت از زنبورها گفت: در بسیاری از کشورها طرح‌هایی با عنوان «سیاست‌های ملی گرده‌افشانی »در حال اجراست و این سیاست‌ها شامل ممنوعیت مصرف برخی آفت‌کش‌ها، توسعه باغ‌های بومی، حمایت از زنبورداران و ارتقاء دانش عمومی است.

خبازیان افزود: در ایران نیز لازم است سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی و نهادهای دانشگاهی با رویکردی بین‌رشته‌ای برنامه‌های حفاظتی جامعی را طراحی و اجرا کنند.

وی خاطرنشان کرد: زنبورها نماد هماهنگی و کار گروهی در طبیعت هستند و شاید وقت آن رسیده باشد که انسان‌ها نیز همانند آن‌ها برای نجات طبیعت دست به همکاری بزنند.

زنبورها و کشاورزی پیوندی ناگسستنی در تأمین امنیت غذایی هستند

زنبوردار با سابقه در گفتگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ درباره نقش بی‌بدیل زنبورها در نظام کشاورزی پایدار اظهار کرد: زنبورها را نباید صرفاً به عنوان تولیدکنندگان عسل در نظر گرفت چراکه این موجودات نقش کلیدی در فرآیند گرده‌افشانی ایفا می‌کنند که مستقیماً بر افزایش عملکرد، کیفیت و حتی ارزش اقتصادی بسیاری از محصولات کشاورزی اثر می‌گذارد.

محندعلی باقرپور توضیح داد: مطالعات نشان می‌دهد که در نبود زنبورها عملکرد محصولاتی چون بادام، سیب، آلبالو، انار، هندوانه و حتی گوجه‌فرنگی تا ۶۰ درصد کاهش می‌یابد و این یعنی نه‌تنها کشاورز متضرر می‌شود بلکه امنیت غذایی مصرف‌کننده نیز به خطر می‌افتد.

وی با اشاره به تأثیر تغییرات اقلیمی بر جمعیت زنبورها افزود: افزایش دما، خشکسالی‌های پیاپی و کمبود پوشش گیاهی متنوع باعث ضعیف شدن کلونی‌ها و کاهش قدرت باروری ملکه‌ها شده و از سوی دیگر بسیاری از کشاورزان هنوز هم در زمان گلدهی درختان از سم‌پاشی‌های شدید استفاده می‌کنند که مستقیماً موجب مرگ‌ومیر زنبورها می‌شود.

این زنبوردار ادامه داد: زنبورداری به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌هایی مانند لوک آمریکایی، وروا، و چالش‌های مربوط به تغذیه زمستانی کندوها کاری بسیار تخصصی، پرهزینه و پرریسک بوده و متأسفانه در حال حاضر حمایت‌های بیمه‌ای کافی وجود ندارد و بسیاری از زنبورداران در مواجهه با خسارات طبیعی یا آلودگی‌های زیست‌محیطی هیچ پشتیبانی دریافت نمی‌کنند.

وی با تأکید بر لزوم همکاری میان کشاورزان و زنبورداران گفت: در برخی مناطق کشاورزان برای جذب زنبورها به مزارع خود حتی به زنبورداران هزینه پرداخت می‌کنند و در ایران هم این مدل می‌تواند پیاده‌سازی شود زیرا ما به هم‌افزایی نیاز داریم.

باقرپور پیشنهاد کرد: جهاد کشاورزی باید دوره‌های آموزشی برای کشاورزان برگزار کند تا آن‌ها با اصول سازگار با زنبورها آشنا شوند و همچنین ایجاد ایستگاه‌های تغذیه زنبور و کاشت گیاهان شهدزا در حاشیه مزارع راهکارهای ساده و مؤثری هستند که باید ترویج شوند.

وی خاطرنشان کرد: زنبور نماد زندگی، تداوم و تلاش جمعی بوده و اگر امروز برای حفظ آن‌ها سرمایه‌گذاری نکنیم فردا باید بهای سنگینی برای کاهش کیفیت غذا، افزایش قیمت‌ها و زوال محیط زیست بپردازیم.

فرآورده‌های زنبور گنجینه‌ای طبیعی در خدمت سلامت انسان است

پژوهشگر حوزه فرآورده‌های زنبورعسل در گفتگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با بیان اینکه زنبورعسل فقط برای تولید عسل پرورش نمی‌یابد اظهار کرد: این حشره فوق‌العاده کارخانه‌ای کوچک اما پیچیده است که فرآورده‌هایی تولید می‌کند که هر یک به‌تنهایی ارزش دارویی، آرایشی و تغذیه‌ای فراوانی دارند و از جمله مهم‌ترین این محصولات می‌توان به ژل رویال، بره موم، نیش زنبور، موم زنبور و گرده گل اشاره کرد.

زینب فوادیان افزود: ژل رویال یا شاه‌انگبین ماده‌ای است که تنها برای تغذیه ملکه زنبورها استفاده می‌شود و این ماده غنی از ویتامین‌های گروه B، آمینواسیدها، استیل‌کولین و ترکیبات آنتی‌اکسیدان قوی است که در بهبود باروری، کاهش اضطراب، ارتقاء سیستم ایمنی و بهبود بیماری‌های نورودژنراتیو مانند آلزایمر نقش مؤثری دارد.

وی در ادامه با اشاره به کاربردهای نیش زنبور گفت: آپیتراپی یا زنبوردرمانی یک شاخه از طب مکمل است که در آن از نیش زنبور به شکل کنترل‌شده برای کاهش التهابات مزمن، درمان دردهای مفصلی، آرتریت روماتوئید و حتی بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شود، البته این روش نیازمند نظارت پزشکی و بررسی‌های حساسیت‌سنجی است.

این پژوهشگر درباره بره موم عنوان کرد: بره موم یا پروپولیس صمغی است که زنبورها از ترکیب بزاق خود با رزین گیاهان تولید می‌کنند و این ماده خاصیت ضدباکتری، ضدویروس و ضدالتهابی دارد و در صنایع دارویی، دندان‌پزشکی و درمان زخم‌های مزمن کاربرد دارد و مطالعات جدید نشان می‌دهد که بره موم می‌تواند به عنوان مکملی در کنترل رشد برخی تومورها نیز نقش داشته باشد.

وی با اشاره به جایگاه ایران در تولید این فرآورده‌ها افزود: ایران به لحاظ تنوع گیاهی و شرایط اقلیمی ظرفیت بسیار بالایی برای تولید ژل رویال و بره موم با کیفیت دارد اما نبود زیرساخت‌های فرآوری، استانداردسازی، بسته‌بندی و بازاریابی مناسب موجب شده این ظرفیت‌ها به خوبی بالفعل نشود.

فوادیان خاطرنشان کرد: باید میان مراکز پژوهشی، شرکت‌های دانش‌بنیان، زنبورداران و نهادهای حمایتی پل ارتباطی برقرار شود و حمایت مالی از تحقیقات می‌تواند فرآورده‌های زنبور را از یک محصول سنتی به یک کالای استراتژیک در حوزه سلامت تبدیل کند.

وی تأکید کرد: زنبور یک داروخانه پرنده است؛ از تولید ضدعفونی‌کننده‌های طبیعی گرفته تا مکمل‌های غذایی و درمان‌های نوین این حشره در مسیر پزشکی آینده نقش‌آفرین خواهد بود و باید نگاه علمی، حمایتی و آینده‌نگرانه‌ای نسبت به آن داشته باشیم.

انتهای خبر/