علی طاهریان در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ درباره ریشه‌های تاریخی القاب «دارالمرحمه» و «دیار قومس» که به سمنان نسبت داده می‌شود اظهار کرد: سمنان از دیرباز یکی از مناطق مهم تاریخی ایران بوده که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و فرهنگی خود القاب متعددی به آن نسبت داده شده و این نام‌ها ریشه در تاریخ، فرهنگ، و ویژگی‌های اجتماعی این منطقه دارند و هریک نمایانگر بخشی از هویت دیرینه آن هستند.

پژوهشگر تاریخ ایران در؛ ادامه افزود: لقب «دارالمرحمه» یکی از عناوینی است که در منابع تاریخی برای سمنان به کار رفته و معنای آن به «سرزمین رحمت و مهربانی» برمی‌گردد و این نام‌گذاری به چندین دلیل تاریخی و اجتماعی شکل گرفته است.

وی عنوان کرد: از یک سو، مردم سمنان به مهمان‌نوازی و رفتار کریمانه با مسافران و کاروان‌هایی که از مسیر جاده ابریشم عبور می‌کردند شهرت داشتند و از سوی دیگر وجود بقاع متبرکه، امامزادگان و مکان‌های مذهبی متعدد در این شهر آن را به محلی مقدس تبدیل کرده بود که مردم از نقاط مختلف برای زیارت و استمداد معنوی به آن سفر می‌کردند.

طاهریان با اشاره به نقش فرهنگی و اجتماعی این نام در طول تاریخ بیان کرد: در دوران گذشته سمنان یکی از ایالت‌های مورد توجه حاکمان و حکومت‌های مختلف بوده و گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد در دوران ایلخانی و صفوی این منطقه به دلیل شرایط اقلیمی مناسب و مردمان مهربانش مورد توجه حکام و علما قرار گرفته و بسیاری از آن‌ها به این شهر پناه می‌آوردند و همین امر موجب شد که به‌تدریج سمنان را «دارالمرحمه» بنامند.

این پژوهشگر تصریح کرد: نکته قابل‌توجه دیگر در این نام‌گذاری نقش مراکز علمی و مذهبی در این منطقه است زیرا سمنان در طول تاریخ یکی از مراکز آموزش علوم دینی و عرفانی بوده و بسیاری از بزرگان تصوف و علما در این منطقه می‌زیستند و این موضوع نیز به وجهه معنوی و مذهبی شهر افزود و سبب شد که به سرزمین مهر و رحمت شهرت پیدا کند.

وی در ادامه درباره لقب «دیار قومس» توضیح داد: قومس نامی است که در منابع کهن تاریخی و جغرافیایی به منطقه‌ای بزرگ اطلاق می‌شد که بخش‌هایی از استان‌های امروزی سمنان، دامغان و شاهرود را دربر می‌گرفت و در دوره‌های مختلف تاریخی این نام نه‌تنها به‌عنوان یک واحد سیاسی بلکه به‌عنوان یک منطقه فرهنگی و تمدنی نیز شناخته می‌شد.

طاهریان خاطرنشان کرد: قومس در دوران پیش از اسلام و پس از آن یکی از مراکز مهم تجاری و نظامی ایران بود و این منطقه در مسیر راه ابریشم قرار داشت و کاروان‌های بسیاری از آن عبور می‌کردند و وجود قلعه‌های مستحکم، برج‌های دفاعی و کاروانسراهای متعدد نشان‌دهنده اهمیت این منطقه در تأمین امنیت مسیرهای تجاری و دفاع از مرزهای ایران است.

وی افزود: در برخی منابع تاریخی قومس به‌عنوان یکی از ایالات مهم ایران در دوره ساسانی معرفی شده و این منطقه در دوران اسلامی نیز همچنان اهمیت خود را حفظ کرده و در دوره‌های سلجوقی، خوارزمشاهی و مغولان یکی از مراکز استراتژیک ایران محسوب می‌شد و با وجود تغییرات جغرافیایی و تقسیمات کشوری جدید نام «قومس» همچنان به‌عنوان یکی از القاب تاریخی سمنان باقی مانده است.

این کارشناس مسائل تاریخی با اشاره به جایگاه سمنان در تاریخ ایران گفت: سمنان نه‌تنها از نظر جغرافیایی در موقعیتی راهبردی قرار داشت بلکه از نظر فرهنگی و تمدنی نیز یکی از مراکز مهم محسوب می‌شد و آثار تاریخی به‌جامانده از دوران مختلف از قلعه‌های باستانی و کاروانسراهای تاریخی گرفته تا کتیبه‌ها و کتیبه‌های سنگی نشان‌دهنده این است که این شهر همواره نقشی کلیدی در تاریخ ایران ایفا کرده است.

وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های قابل‌توجه سمنان ترکیب فرهنگ‌های مختلف در این شهر است زیرا این منطقه از گذشته محل تلاقی اقوام مختلف بوده و همین امر باعث شده که فرهنگ آن غنی و متنوع باشد، از گویش سمنانی گرفته تا معماری سنتی و آئین‌های بومی همگی نشان‌دهنده هویتی کهن و پویا هستند.

طاهریان با تأکید بر اهمیت حفظ این القاب تاریخی تصریح کرد: نام‌هایی مانند «دارالمرحمه» و «دیار قومس»  فقط عناوین تاریخی نیستند بلکه نشان‌دهنده هویت و اصالت یک منطقه‌اند و متأسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از این نام‌های ارزشمند در میان مردم کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و ضروری است که از طریق پژوهش‌های تاریخی، معرفی صحیح در رسانه‌ها، و آموزش‌های فرهنگی این القاب زنده نگه داشته شوند.

انتهای خبر/