به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ فعال رسانه‌ای در یادداشتی اختصاصی نوشت: ماه رمضان فراتر از یک مناسبت عبادی بستری الهی برای احیای جان‌های تشنه و بازگشت به سرچشمه‌های معرفت بوده و در این میان قرآن به عنوان محور اصلی این ماه نه‌تنها برای تلاوت بلکه برای تدبر، تأمل و استخراج آموزه‌های حیات‌بخش آن باید مورد توجه قرار گیرد.

مواجهه بسیاری از افراد با قرآن در این ماه صرفاً محدود به خواندن الفاظ آن می‌شود درحالی‌که این کتاب آسمانی بیش از هر چیز نیازمند تدبر، درک عمیق و کاربرد عملی در زندگی است.

رمضان فرصتی است که در آن نه‌تنها باید بر تلاوت قرآن تأکید کرد بلکه باید زمینه‌ای برای فهم دقیق‌تر، عمیق‌تر و کاربست آموزه‌های آن در زندگی فردی و اجتماعی فراهم ساخت و این مهم جز با تغییر نگرش به قرآن و عبور از سطح ظاهری تلاوت به لایه‌های مفهومی آن ممکن نیست.

نگاه رایج به قرآن به‌عنوان یک متن مقدس که صرفاً برای تلاوت و ثواب‌بردن از قرائت آن نازل شده یکی از جدی‌ترین چالش‌هایی است که مانع از بهره‌مندی عمیق از آن شده و اگرچه تلاوت قرآن به‌خودی‌خود ارزشمند است، اما ارزش واقعی آن زمانی آشکار می‌شود که آیات این کتاب به متن زندگی فردی و اجتماعی راه یابد و به راهنمای عملی در مسیر هدایت و سعادت تبدیل شود.

بسیاری از افراد حتی در ماه رمضان که ارتباطشان با قرآن بیشتر می‌شود همچنان این کتاب را در حد قرائت محدود نگه می‌دارند و از درک پیام‌های تحول‌آفرین آن غافل می‌مانند و این در حالی است که قرآن کتابی برای زندگی بوده و ماه رمضان فرصتی برای بازاندیشی در این نگاه و حرکت از سطح تلاوت به عمق تدبر و عمل است.

تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن در پیام‌ها، اهداف و مفاهیمی است که این کتاب برای هدایت انسان ارائه می‌دهد و این امر تنها با خواندن سطحی آیات محقق نمی‌شود بلکه نیازمند دقت، تأمل و بازخوانی مستمر آموزه‌های قرآنی در پرتو چالش‌ها و مسائل زندگی است.

یکی از موارد اساسی در جوامع اسلامی فاصله‌گرفتن از تدبر و محدودکردن ارتباط با قرآن به سطح قرائت بوده و این مسئله باعث شده تا قرآن علی‌رغم حضور پررنگ در محافل مذهبی در متن زندگی فردی و اجتماعی تأثیرگذاری لازم را نداشته باشد. تدبر پلی است که میان قرائت و عمل پیوند برقرار می‌کند و قرآن را از یک متن صرفاً مقدس به یک راهنمای عملی و الهام‌بخش در زندگی تبدیل می‌کند.

در ماه رمضان دل‌های آماده پذیرای حقایقی می‌شوند که در هیاهوی زندگی روزمره کمتر به آن‌ها توجه می‌شود و شب‌های قدر که در آن تقدیر انسان‌ها رقم می‌خورد پیوندی عمیق با نزول قرآن دارد و از این رو رمضان را باید ماه تجلی نور وحی بر جان‌های مشتاق دانست.

قرآن کتابی زنده و جاوید است که همواره در کنار مکتب امامان معصوم (ع) معنا پیدا می‌کند و برخلاف برخی مکاتب که قرآن را متنی مستقل از تأویل و تفسیر اهل‌بیت (ع) می‌دانند شیعه بر این باور است که امامان معصوم (ع) مفسران حقیقی این کتاب الهی هستند و در نتیجه قرائت قرآن بدون توجه به تفسیر آن از سوی اهل‌بیت (ع) بهره‌ی کاملی به همراه نخواهد داشت.

ماه رمضان، ماه نزول قرآن است اما این نزول صرفاً تاریخی نیست بلکه باید نزولی در جان و دل انسان نیز باشد زیرا تلاوت آیات بدون تدبر مانند نوشیدن آب بدون چشیدن طعم آن است؛ ظاهراً سیراب می‌کند اما لذت حقیقی را به همراه ندارد چنان‌که امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: هیچ خیری در قرائتی که با تدبر همراه نباشد نیست.

شب‌های قدر جایگاهی ویژه دارد چراکه نه‌تنها شب نزول قرآن است بلکه شب تقدیر مقدرات نیز هست و در این شب، قرآن بار دیگر بر قلب ولیّ خدا نازل می‌شود و امام زمان (عج) به عنوان حجت خدا بر زمین واسطه‌ی فیض الهی و مفسر حقیقی قرآن است و این پیوند عمیق میان قرآن و امامت در روایات بارها تأکید شده، بنابراین قرآن در ماه رمضان نه‌تنها باید خوانده شود بلکه باید در پرتو هدایت امام زمان (عج) درک گردد.

قرآن نوری است که تنها در قلوب پاک جلوه‌گر می‌شود و از این رو روزه‌داری در ماه رمضان نه‌تنها تمرینی برای تسلط بر نفس بلکه زمینه‌ای برای درک عمیق‌تر قرآن بوده و کسی که در اثر روزه روح و جان خود را از آلودگی‌های مادی پاک کرده آمادگی بیشتری برای فهم آیات الهی خواهد داشت.

امام صادق (ع) می‌فرمایند:«روزه، حجابی است برای جلوگیری از ورود آلودگی‌ها به دل. هنگامی که روزه می‌گیری، دلت را برای پذیرش نور الهی آماده می‌کنی». 

در واقع، روزه نه‌تنها باعث تقویت اراده و صبر می‌شود، بلکه پرده‌های غفلت را کنار می‌زند تا قرآن، آن‌گونه که هست، در جان انسان متجلی شود.

اگر روزه اراده‌ انسان را تقویت می‌کند باید این اراده را در مسیر عمل به آیات قرآن به‌کار گرفت برای مثال؛ قرآن بر عدالت، راست‌گویی، انفاق، تقوا و انصاف تأکید دارد و اگر رمضان را تنها به تلاوت محدود کنیم اما تغییری در رفتار ما ایجاد نشود هدف اصلی این ماه مبارک را از دست داده‌ایم.

رمضان ماهی است که در آن می‌توان فاصله‌ خود را با قرآن کم کرد این ماه فرصت عبور از سطح الفاظ قرآن و رسیدن به عمق معانی و عمل به آموزه‌های آن است و ماه رمضان نه‌تنها ماه نزول قرآن بلکه ماه تجدید بیعت با ولیّ خداست و اگر بتوانیم در این ماه قرآن را نه‌فقط در کلام بلکه در کردار خود جاری کنیم آن‌گاه ماه رمضان نه یک مناسبت عبادی موقت بلکه نقطه‌ عطفی در مسیر بندگی خواهد شد؛ ماهی که از آنجا زندگی ما رنگی الهی و قرآنی به خود بگیرد و به تعبیر قرآن حیات طیبه را تجربه کنیم.

یادداشت: کوثر سعیدیان _ فعال رسانه‌ای