زیرساخت‌ها پاسخگو نیستند

کارشناس منابع آب در گفتگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به کاهش بی‌سابقه ذخایر سدهای کشور اظهار کرد: حجم ذخایر سدهای بزرگ کشور در سال جاری به طور متوسط ۴۰ تا ۵۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته و این روند برای سدهایی مانند زاینده‌رود، لار، لتیان و طالقان که تأمین‌کننده بخش عمده‌ای از آب شرب کلان‌شهرها هستند نگران‌کننده است.

علی آساره در ادامه افزود: کاهش ورودی روان‌آب‌ها، افزایش تبخیر ناشی از گرمای بی‌سابقه و افت بارش‌ها سه عامل اصلی این وضعیت هستند و ذخایر فعلی برخی از سدها به سطح هشدار رسیده و اگر تابستان خشک پیش‌بینی‌شده محقق شود جیره‌بندی آب در برخی مناطق اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه زیرساخت‌های موجود توان پاسخگویی به بحران را ندارند تصریح کرد: متأسفانه طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری کافی برای نوسازی شبکه‌های انتقال، کاهش پرت و توسعه سامانه‌های ذخیره‌سازی صورت نگرفته و در نتیجه آسیب‌پذیری کلان‌شهرها در برابر کم‌آبی افزایش یافته است.

این کارشناس با اشاره به ناکارآمدی برخی پروژه‌های انتقال آب عنوان کرد: در برخی موارد پروژه‌هایی که میلیاردها تومان هزینه برای آن‌ها شده به دلیل نبود ارزیابی اقلیمی یا مقاومت‌های اجتماعی در مسیر اجرا متوقف مانده‌اند یا اثربخشی محدودی داشته‌اند و این در حالی است که منابع جایگزین مانند استفاده از پساب تصفیه‌شده برای مصارف صنعتی و فضای سبز کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

این کارشناس منابع آب با اشاره به آمارهای وزارت نیرو گفت: بیش از ۷۰ درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود آن هم با راندمانی که به زحمت به ۴۰ درصد می‌رسد و تا زمانی که الگوی مصرف در این بخش اصلاح نشود فشار بر منابع شرب ادامه خواهد داشت.

وی همچنین بر اهمیت نقش مردم در مدیریت بحران تأکید کرد و افزود: مصرف‌گرایی فرهنگی است که باید تغییر یابد و در شرایطی که برخی مناطق با قطعی آب روبه‌رو هستند مصرف بی‌رویه در دیگر نقاط یک بی‌عدالتی محیط‌زیستی به شمار می‌رود و آموزش عمومی مشارکت مردمی و مشوق‌های اقتصادی برای صرفه‌جویی می‌تواند تغییرات بزرگی ایجاد کند.

آساره خاطرنشان کرد: لازم است در کنار مدیریت تقاضا اقداماتی مانند بازچرخانی آب، استفاده از پساب تصفیه‌شده برای مصارف غیرشرب و کنترل برداشت‌های غیرمجاز در دستور کار فوری قرار گیرد و اتکای صرف به منابع سطحی دیگر پاسخگو نیست.

بحران آب شرب تأثیرات مخربی به دنبال دارد

کارشناس بهداشت محیط در گفتگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به کاهش شدید ذخایر آب شرب و تبعات آن بر مصرف شهری اظهار کرد: کاهش فشار شبکه آبرسانی، قطعی‌های مکرر و کاهش کیفیت آب در برخی مناطق زندگی شهروندان را تحت تأثیر قرار داده و این مسائل به‌ویژه در مناطق حاشیه‌نشین و با تراکم جمعیتی بالا نمود بیشتری دارد.

محمد یوزباشی در ادامه افزود: کاهش ذخایر سدها منجر به استفاده فزاینده از منابع جایگزین شده که بعضاً کیفیت بهداشتی مناسب ندارند و این مسئله می‌تواند موجب بروز بیماری‌های مرتبط با آب شود خصوصاً در فصل گرما که مصرف آب نیز افزایش می‌یابد.

وی با اشاره به اهمیت حفظ کیفیت آب شرب تصریح کرد: استفاده از منابع آب آلوده حتی به شکل محدود می‌تواند پیامدهای بهداشتی گسترده‌ای در پی داشته باشد و در شرایط کنونی حفظ سلامت عمومی نیازمند اقدامات فوری از سوی دستگاه‌های مسئول است.

این کارشناس ادامه داد: اجرای طرح‌های مدیریت اضطراری، آگاه‌سازی عمومی برای صرفه‌جویی و تقویت سیستم‌های تصفیه محلی از جمله راهکارهایی است که باید با جدیت پیگیری شود و رعایت اصول بهداشتی در زمان جیره‌بندی آب بسیار حیاتی است.

وی عنوان کرد: آب آشامیدنی سالم یکی از پایه‌های اصلی پیشگیری از بیماری‌هاست و آلودگی‌های میکروبی، نیترات بالا و فلزات سنگین از جمله مخاطراتی هستند که ممکن است در زمان کمبود آب و استفاده از منابع غیرایمن افزایش یابند و این مسائل می‌توانند باعث بروز بیماری‌های گوارشی، پوستی و حتی تهدید سلامت کودکان و سالمندان شوند.

وی خاطرنشان کرد: در بسیاری از مناطق کشور شبکه توزیع آب فرسوده بوده و این امر باعث آلودگی ثانویه آب در مسیر مصرف می‌شود و با کاهش فشار آب احتمال ورود آلاینده‌ها به لوله‌ها افزایش می‌یابد که موضوعی بسیار نگران‌کننده در شرایط فعلی محسوب می‌شود.

یوزباشی تأکید کرد: در برنامه‌ریزی برای مقابله با بحران تنها نباید به تأمین فیزیکی آب توجه کرد بلکه باید کیفیت، سلامت و دسترسی برابر همه اقشار جامعه نیز در نظر گرفته شود و سلامت عمومی نباید قربانی کمبود منابع یا ناکارآمدی مدیریتی شود.

بازنگری در سیاست‌های آبی کشور ضروری است

کارشناس سیاستگذاری آب در گفتگو با خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با انتقاد از نبود انسجام در برنامه‌های مدیریت منابع آبی اظهار کرد: کاهش ذخایر سدها صرفاً نتیجه کاهش بارندگی نیست بلکه نشانه‌ای از سیاست‌های ناهماهنگ فقدان برنامه‌ریزی یکپارچه و مدیریت بخشی است که سال‌ها انباشته شده است.

مهدی بابایی در ادامه افزود: بسیاری از سدهایی که برای تأمین آب طراحی شده‌اند اکنون با رسوب‌گیری بالا و ظرفیت عملیاتی پایین مواجه‌اند و این موضوع ناشی از نبود برنامه نگهداری مؤثر و نادیده‌گرفتن ارزیابی‌های زیست‌محیطی در زمان طراحی پروژه‌هاست.

وی با اشاره به اینکه اتکای بلندمدت به سدسازی بدون توجه به منابع جایگزین آبی کارآمد نبوده است تأکید کرد: در دنیا امروز سیاست‌های تنوع‌بخشی به منابع آبی تمرکز بر مدیریت تقاضا و ارتقاء بهره‌وری جایگزین طرح‌های صرفاً سازه‌ای شده‌اند و ما نیز باید به سمت این رویکرد حرکت کنیم.

بابایی‌فر تصریح کرد: سیاست‌های آبی کشور نیازمند بازنگری اساسی بوده و از یک سو تصمیم‌گیری‌ها باید مبتنی بر داده‌های اقلیمی به‌روز و پیش‌بینی‌های دقیق باشد و از سوی دیگر مشارکت ذی‌نفعان در فرآیندهای تصمیم‌گیری تقویت شود.

این کارشناس با اشاره به تجربه کشورهای موفق در مدیریت بحران آب گفت: در بسیاری از کشورها تمرکز بر مدیریت پایدار و غیرمتمرکز منابع، کاهش وابستگی به منابع سطحی و سرمایه‌گذاری بر فناوری‌های نوین مانند شیرین‌سازی و آب مجازی توانسته تاب‌آوری آن‌ها را افزایش دهد ما نیز نیاز به تدوین یک نقشه راه ملی با افق بلندمدت داریم.

بابایی‌فر تأکید کرد: نباید مدیریت آب را در چارچوب وزارتخانه‌ها و نهادهای مجزا دید و این موضوع نیازمند حکمرانی یکپارچه، مشارکت واقعی ذی‌نفعان محلی و پاسخگویی سیاست‌گذاران است و در غیر این‌ صورت تکرار بحران‌هایی مانند خشکسالی و کاهش ذخایر سدها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

وی بیان کرد: اگر روند فعلی ادامه یابد کاهش ذخایر سدها تنها یکی از نشانه‌های بحران گسترده‌تری است که کشور را درگیر خواهد کرد و بازنگری در سیاست‌ها، سرمایه‌گذاری در فناوری و تغییر نگاه سنتی به مدیریت آب کلید گذر از این بحران است.

انتهای خبر/