به گزارش پایگاه خبری تحلیلی مرآت، مجموعه تاریخی «تپه‌حصار» در جنوب شهر دامغان و در نزدیکی روستای حیدرآباد قرار گرفته و با قدمتی افزون بر هفت هزار سال، یکی از نمادهای تمدنی ایران محسوب می‌شود که مستندات و آثار زیادی از آن در موزه‌های اقصی‌نقاط جهان و کشور وجود دارد.

مجموعه تاریخی تپه‌حصار دامغان در استان سمنان، از بزرگ‌ترین محوطه‌های پیش از تاریخ شمال شرقی فلات ایران در ۱۲ هکتار از اواخر هزاره پنجم تا نیمه نخست هزاره دوم قبل از میلاد مسیح سکونتگاه بود، این میراث کهن ایران‌زمین در هزاره‌های چهارم و سوم قبل از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران به شمار می‌رفت، اما آنچه که بقای این تمدن چندهزارساله را به خطر می‌اندازد، عبور ۲ خط ریلی و تردد روزانه دستکم ۸۰ رام قطار مسیر تهران - مشهد در کنار کاوش‌های غیرقانونی است که روزبه‌روز پیکر این تمدن را می‌خراشد و به ورطه نابودی می‌کشاند.

مسیر آهنی بنا شده روی مجموعه تاریخی تپه‌حصار دامغان متعلق به عصر آهن در هفته بیش از ۵۰۰ بار، در ماه بیش از ۲ هزار بار و در سال بیش از  ۲۹ هزار بار میزبان عبور قطار است و اکنون سرنوشت این بنای کهن با خط‌آهن گره‌خورده است.

مسیر اصلی ریلی تهران - مشهد که بخش مهمی از آن زیرپوشش ناحیه شمال شرق (۱) قرار دارد از استان سمنان عبور می‌کند و تپه‌حصار در فاصله پنج‌کیلومتری در مسیر ریلی دامغان به شاهرود قرار دارد، یعنی خط ریلی در ۲ مسیر رفت‌وبرگشت از دل تپه‌حصار دامغان عبور می‌کند.

تپه‌حصار دامغان این روزها دچار تخریب فرسایشی به دلیل عبور روزانه دست‌کم ۸۰ رام قطار تهران - مشهد از دل آن است و باید برای حفظ این میراث کهن اقدام کرد.

به گفته کارشناسان عبور قطارهایی که از پیکره تپه‌حصار دامغان می‌گذرد تا ۱۰۰ سال آینده اثری از این میراث کهن برجای نخواهد گذاشت و باید با جابه‌جایی خط ریلی قطار و یا احداث پل برای خط ریلی، برای حفظ و احیا این اثر ملی اقدام کرد.

گذشته از آسیب‌های وارد شده بر پیکر تپه‌حصار دامغان به دلیل کاوش این بنای تاریخی در دوره‌های پیشین، لزوم همکاری جدی وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای ترمیم این یادگار کهن ضروری است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان گفت: مطالعات مربوط به جابه‌جایی ریل راه‌آهن در محدوده تپه‌حصار دامغان با تمدن هفت هزار‌ساله با همراهی مرکز مطالعات وزارت راه و شهرسازی انجام شد.

امیر کرم‌زاده افزود: تخصیص اعتبارات از محل دور دوم سفر رئیس‌جمهور به استان سمنان برای اجرای مطالعات جابه‌جایی ریل راه‌آهن در محدوده تپه‌حصار دامغان پیگیری می‌شود.

تپه‌حصار هفت هزار‌ساله برای نخستین‌بار توسط «تاریخ اشمیت» از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفت و پس از آن و در سال ۱۳۵۵ هیئتی از باستان‌شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز باستان‌شناسی ایران به سرپرستی رابرت دایسون و موریتزیو توزی کاوش‌هایی در تپه‌حصار انجام دادند.

بر اساس بررسی‌های انجام شده، تپه‌حصار دامغان سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ را پشت سر گذاشته است و کاوش‌های انجام شده نشان می‌دهد استقرار در تپه‌حصار در ظاهر تا حدود یک هزار و ۷۰۰ سال قبل از میلاد به طور پیوسته ادامه داشت و پس از آن هیچ‌گاه مورد سکونت قرار نگرفت؛ اما در دوره ساسانی ساختمانی بزرگ دارای گچ‌بری‌های زیبا در فاصله حدود ۲۰۰ متری تپه‌حصار ساخته شد.

در گمانه‌زنی‌های سال ۱۳۸۵ به‌منظور تعیین محدوده واقعی این محوطه، با کشف گورستانی از عصر آهن در غرب تپه‌حصار مشخص شد که این محوطه برخلاف آنچه تصور می‌شد، پس از عصر مفرغ نیز مورد سکونت اقوام بوده است.

نکته جالب دیگر از تپه هفت هزار‌ساله حصار دامغان دفن مردگان به سمت مشرق یعنی رو به‌سوی طلوع آفتاب است که این آیین نشان می‌دهد خورشید یکی از خدایان مهم این مردم به شمار می‌رفته که با ظهور ظروف سیاه‌رنگ این قاعده ترک شد و در کنار مردگان، اشیای مختلفی از قبیل ظروف سفالی، آلات، ادوات برنزی و بعضی‌اوقات سلاح‌های جنگی قرار داده می‌شد.


منبع:خبرگزاری همگرای

انتهای خبر/