به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»، کارشناس مسائل سیاسی در یادداشت اختصاصی نوشت: سه کشور اروپایی، شامل انگلیس، فرانسه و آلمان، طی روزهای اخیر رسماً از آغاز روند فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» خبر داده‌اند. این اقدام که از نظر حقوقی به بازگرداندن محدودیت‌های پیشین ذیل قطعنامه‌های شورای امنیت مربوط می‌شود، در عمل محدودیت اقتصادی تازه‌ای برای ایران ایجاد نمی‌کند؛ چراکه ستون فقرات تحریم‌های سنگین، سال‌هاست با اقدامات یک‌جانبه ایالات متحده بنا شده و اروپا ظرفیت مستقلی برای اعمال فشار بیشتر ندارد.  

اهمیت اقدام اخیر بیش از عرصه اقتصاد واقعی، در حوزه ذهنیت عمومی و روان بازار نهفته است. بر اساس تحلیل کارشناسان، اروپایی‌ها به‌خوبی آگاهند که حتی بازگشت قطعنامه‌های گذشته نیز تغییری بنیادین ایجاد نخواهد کرد، اما همین خبر می‌تواند به‌صورت فوری فضای نااطمینانی را در جامعه افزایش دهد و شوک قیمتی به بازار ارز و طلا وارد سازد.  

نکته قابل‌توجه در روند اعلام‌شده، مهلت سی‌روزه‌ای است که طرف‌های اروپایی برای اجرایی شدن کامل «مکانیسم ماشه» تعیین کرده‌اند. به باور تحلیلگران، این بازه زمانی بیش از یک پروسه اداری، به منزله فرصتی برای شکل‌گیری عملیات روانی در داخل است؛ فرصتی که می‌تواند به ابزار برخی جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای برای تحریک افکار عمومی و القای ضرورت مذاکره سریع با آمریکا بدل شود.  

سوابق داخلی نشان می‌دهد که جریان‌های نزدیک به رویکرد مذاکره، معمولاً در چنین مقاطعی با برجسته‌سازی پیامدهای تورمی و خطر فروپاشی اقتصادی، تلاش می‌کنند فشار خارجی را به یک اهرم سیاسی در داخل کشور تبدیل کنند. الگوی مذکور در گذشته و در پی هر دور تشدید فشارهای غربی هم مشاهده شده است.  

با این حال تجربه چند سال اخیر خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و سکوت منفعلانه اروپا نشان داده است که اتکای دوباره به میز مذاکره در شرایط فشار، فاقد تضمین برای تحقق منافع ایران است. حتی در صورت دستیابی به توافق جدید، تحریم‌های ثانویه آمریکایی پابرجا خواهد ماند و تسلط واشنگتن بر شبکه مالی جهانی، مانع بازگشت واقعی سرمایه و تجارت خواهد شد.

از سوی دیگر، ورود مجدد به گفتگو مسیر را برای طرح مطالبات گسترده‌تر غرب در حوزه‌های موشکی، منطقه‌ای و حقوق بشری هموار می‌کند، بدون آنکه امتیازات اقتصادی درخور ارائه شود.  

کارشناسان و فعالان رسانه‌ای تأکید دارند که مواجهه مؤثر با شرایط کنونی، در گرو مدیریت هوشمندانه فضای روانی است؛ شفاف‌سازی درباره ذخایر ارزی و توان تأمین نیازهای اساسی، اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع، و انسجام مواضع رسمی می‌تواند بازار را آرام نگه دارد و مانع تحریک انتظارات تورمی شود.  

در مجموع، اعلام فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» توسط انگلیس، فرانسه و آلمان، بیش از آنکه آغازی بر فصل تازه تحریم‌های واقعی باشد، یک عملیات روانی چندلایه به شمار می‌رود که طراحی آن در خارج از کشور صورت گرفته و تکمیلش بر عهده برخی شبکه‌های همسو در داخل است. عبور موفق از این مرحله می‌تواند آن را به ضد خود تبدیل کرده و پیام توانمندی ایران در مقابله با امواج مصنوعی را به بیرون مخابره کند.

افزون بر این، تداوم پیگیری اهداف کنونی اروپا در قالب «مکانیسم ماشه» نشان می‌دهد که طرف مقابل بیش از آنکه در پی تغییر معادلات حقوقی یا اقتصادی باشد، به‌دنبال آزمودن ظرفیت‌های داخلی ایران در حوزه تاب‌آوری اجتماعی و مدیریت روانی افکار عمومی است. غفلت از این رویکرد و تمرکز صرف بر جنبه‌های حقوقی آن، می‌تواند فرصت لازم برای بهره‌برداری جریان‌های فشار را فراهم سازد.  

در این شرایط، راهبرد هوشمندانه آن است که دستگاه‌های سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای کشور در یک چارچوب هماهنگ، نه‌تنها پیامدهای واقعی این اقدام را برای افکار عمومی شفاف‌سازی کنند، بلکه با مدیریت دقیق اخبار و جلوگیری از بزرگ‌نمایی تهدید، زمینه بی‌اثرکردن سناریوی التهاب‌آفرین طرف مقابل را فراهم آورند. چنین رویکردی می‌تواند معادله فشار روانی را برهم زند و ابتکار عمل را در مسیر منافع ملی بازگرداند.  

یادداشت: رامین قانع_ کارشناس مسائل سیاسی