علیرضا رعیت‌حسن‌آبادی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به نوع آثار یدالله رؤیایی، شاعر برجسته معاصر و بنیان‌گذار جریان «شعر حجم» اظهار کرد: تقابل میان شفیعی‌کدکنی و رؤیایی بیش از آنکه ریشه در اختلاف‌های ایدئولوژیک داشته باشد، ناشی از تفاوت دیدگاه‌های زیبایی‌شناختی این دو چهره است.

این شاعر و پژوهشگر حوزه ادبیات در ادامه افزود: یدالله رؤیایی در ۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۱۱ در دامغان متولد شد و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی و دانشگاهی در رشته حقوق سیاسی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاعران آوانگارد ایران شناخته شد.

وی بیان کرد: رؤیایی علاوه بر سرودن مجموعه‌هایی همچون «شعرهای دریایی»، «لبریخته‌ها» و «هفتاد سنگ قبر»، با انتشار بیانیه «شعر حجم» جریان تازه‌ای در شعر معاصر فارسی بنیان گذاشت و با رویکردی نو به زبان، تصویر و ذهنیت شاعرانه تأثیر مهمی بر نسل‌های بعد گذاشت.

رعیت‌حسن‌آبادی عنوان کرد: شفیعی‌کدکنی با متر و ملاکی به سراغ شعر رؤیایی و دیگر شاعران آوانگارد می‌رود که اساساً در شعر آن‌ها تعریف نشده و محلی از اعراب ندارد و زیبایی‌شناسی شعر حجم و ذهن و زبان رؤیایی با نگاه شفیعی‌کدکنی زمین تا آسمان متفاوت است و این تفاوت نه به معنای برتری، بلکه نشان‌دهنده دو دیدگاه متفاوت است.

این پژوهشگر ادبی با اشاره به اهمیت بیانیه «شعر حجم» یادآور شد: رؤیایی اولین شاعر حجمی نبود اما توانست این رویکرد را برجسته و به‌روز کند و مانیفست شعر حجم در دهه 70 خورشیدی منبع فکری بسیاری از شاعران آوانگارد بود و گفتمان شعری آن دوره تا حد زیادی مدیون این بیانیه است.

وی درباره نقدهای رایج نسبت به شعر حجم از جمله «ابهام بیش از اندازه» و «گسست از مخاطب عام» گفت: این انتقادها اغلب از سوی ذهن‌های تنبل و پخته‌خوار مطرح می‌شود و ابهام در شعر حجم همانند وزنه در ورزش است؛ آنچه در آغاز سنگین به نظر می‌رسد با تمرین ذهنی به‌راحتی قابل درک خواهد بود و به‌علاوه تجربه‌های من در کلاس‌های دانشگاهی نشان داده که دانشجویان همان‌گونه که با شعر حافظ و سعدی ارتباط برقرار می‌کنند، می‌توانند از شعر حجم نیز لذت ببرند.

این شاعر افزود: مخاطب عام اصطلاحی موهوم است و ذهنی که با ادبیات آشنا باشد و تعصب روی شیوه خاصی نداشته باشد، چه عام و چه خاص، می‌تواند با شعر حجم ارتباط برقرار کند.

این پژوهشگر در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان شعر رؤیایی را در امتداد پروژه «مدرنیسم ایرانی» دانست تصریح کرد: اصطلاح مدرنیسم ایرانی برایم مبهم است اما در خط سیر آوانگاردیسم بعد از نیما، رؤیایی یک نقطه عطف و تکانه بزرگ هم در ادامه شاعران پیش از خود و هم در همراهی با هم‌نسلانش است.

رعیت‌حسن‌آبادی با تأکید بر جایگاه ویژه یدالله رؤیایی در شعر معاصر ایران خاطرنشان کرد: رؤیایی هم شاعر خلاق و تجربه‌گرا بود و هم نظریه‌پردازی جریان‌ساز و معدود شاعرانی مانند وی، براهنی و باباچاهی توانسته‌اند هم در نظریه‌پردازی و هم در عمل موفق باشند زیرا نظریات رؤیایی واقعاً گفتمان‌ساز بود و شعرهای او از نظر ساختار تصویری، زبانی و فرمی تأثیری عمیق بر شاعران پس از خود به‌ویژه در دهه هفتاد گذاشت.

انتهای خبر/