اعتیاد به گوشی، سلامت روانی کودکان را تهدید می‌کند

روانشناس کودک در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به افزایش اعتیاد به تلفن‌همراه در کودکان اظهار کرد: استفاده بی‌رویه کودکان از تلفن‌همراه به‌ویژه اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین در کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌تواند منجر به اختلالات خواب، اضطراب و افت تحصیلی شود.

زینب رضایی درادامه افزود: مغز کودک در حال رشد است و دریافت پیاپی پاداش‌های دیجیتال مانند لایک یا امتیاز بازی، سبب آزادسازی دوپامین می‌شود و کودک را به استفاده مداوم وابسته می‌کند.

وی تأکید کرد: عواقب بلندمدت این رفتار می‌تواند شامل تضعیف توانایی تمرکز، افزایش حساسیت نسبت به محرک‌ها و حتی اختلال در مهارت‌های اجتماعی شود.

رضایی ادامه داد: کودکانی که ساعات طولانی را با گوشی می‌گذرانند در مواجه رودررو با همسالان احساس ناتوانی می‌کنند و ممکن است مهارت‌هایی مثل همدلی و گفتگو را به درستی نیاموزند.

وی تصریح کرد: تحقیقات دانشگاهی در سال‌های اخیر نشان داده‌اند اختلال خواب مرتبط با استفاده زیاد از صفحه نمایش به‌ویژه قبل از خواب باعث کاهش سطح ملاتونین داخلی و افزایش بی‌خوابی در کودکان می‌شود و تنظیم ساعت خواب نامناسب نه تنها انرژی کودک را کاهش می‌دهد بلکه عملکرد ذهنی و هوش هیجانی او را نیز دچار اختلال می‌کند.

رضایی بیان کرد: کودکان به دو دلیل کلیدی جذب تلفن‌همراه می‌شوند؛ یکی جذابیت بصری و ساختار متحرک نرم‌افزارها و بازی‌ها و دیگری امکان مقایسه‌های اجتماعی دائمی با دوستان و غریبه‌ها در شبکه‌های اجتماعی و این دو عامل ترکیب تربیتی خطرناکی برای رشد ذهنی هستند.

وی افزود: فرمول اعتیاد در بازی‌ها همان پاداش‌های نامرتب و مقایسه‌پذیر است که کودک را وادار می‌کند دائما خواهان حضور باشد.

رضایی تاکید کرد: اولین گام برای مدیریت این مسئله ایجاد قوانین مشخص استفاده از تلفن‌همراه است مانند؛ تعطیلی دستگاه هنگام شب یا اتمام ساعات مشخصی برای بازی و خانواده باید الگویی سالم باشند و اگر والدین دائما گوشی در دست دارند کودک نیز الگو می‌گیرد؛ پس والدین باید حضور دیجیتال خود را محدود و مدیریت کنند.

وی افزود: ایجاد محیط جایگزین جذاب، مثل بازی‌های فیزیکی، کارهای هنری یا ورزش همراه کودک، اثرگذاری دارد و تشویق به تعامل اجتماعی واقعی و توجه به احساسات کودک از طریق گفتگوهای روزانه نه تنها جایگزین خوبی است بلکه مهارت‌های ارتباطی او را تقویت می‌کند.

رضایی تصریح کرد: در مواردی که رفتار اعتیادی از حد معمول خارج شده و کودک در تمرکز یا خلق افت محسوسی دارد مراجعه به مشاور یا روانشناس کودک ضروری است.

استفاده بیش از حد از گوشی رشد عصبی کودکان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد

متخصص عصاب و روان کودکان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با بیان اینکه استفاده بی‌رویه کودکان از تلفن‌همراه به‌خصوص تا پیش از ۱۰ سالگی منجر به تأثیرات قابل توجهی بر ساختار مغز می‌شود اظهار کرد: مغز در سنین کم بسیار انعطاف‌پذیر بوده و ورود زیاد محرک‌های دیجیتال می‌تواند رشد بخش‌هایی مانند قشر پیش‌پیشانی که مسئول تصمیم‌گیری و کنترل خود هستند را کند کند.

سید امیر حسینی افزود: نتایج اسکن‌های fMRI روی کودکانی که ساعات طولانی بازی‌های ویدئویی داشته‌اند، نشان داده ناهنجاری‌های عملکردی در شبکه‌های توجه و کنترل بازداری وجود دارد.

وی تأکید کرد: علاوه بر تأثیرات روانی و نورولوژیک استفاده طولانی‌مدت از تلفن‌همراه باعث آسیب‌های جسمانی مانند؛ گزگز در مچ و دست، خشکی چشم، انحراف قدامی گردن و اختلال در دندان‌ها یا فک به دلیل حالت نامناسب بدن هنگام استفاده می‌شود.

حسینی عنوان کرد: بازی‌ها و ویدئوها با طراحی‌های دیجیتال جذاب، با پاداش‌های فوری مانند ارتقاء سطح، انیمیشن‌های هیجانی و صدای جذاب ترشح دوپامین را در مغز تحریک می‌کنند و تعامل با دوستان برخط و حس تعلق به گروه انگیزه بیشتری فراهم می‌کند.

وی افزود: مشارکت با هم‌سالان در بازی‌های گروهی دیجیتال، نوعی جایگزین تعامل واقعی شده و در کودکان حس تعلق گروهی و اجتماع می‌آفریند.

حسینی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان کودکان را از معرض گوشی دور کرد، گفت: استفاده از زمان‌بندی مشخص و تابلوهای گرافیکی یا زمان‌سنج خانوادگی کمک بزرگی بوده و به‌گونه‌ای که کودک لحظه‌به‌لحظه از باقیمانده زمان آگاه شود می‌تواند موثر باشد و در سنین کودکی روش‌های پاداشی مانند دسترسی به طبیعت یا فعالیت‌های گروهی بیرونی می‌تواند انگیزه‌بخش باشد.

وی افزود: حل مسئله به‌صورت خانوادگی و رسمی کردن قوانین و هدف‌گذاری برای ترک تدریجی همراه با حمایت و تشویق، بسیار موثر است.

حسینی ابراز کرد: اگر کاهش وابستگی نتیجه‌بخش نبود و علایم اعتیاد مانند کج‌خلقی شدید، اختلال خواب یا افت در تحصیل پدید آمد، لازم است همراه خانواده درمان آغاز شود.

فشار همسالان و شکل‌گیری هویت، عامل افزایش استفاده از تلفن‌همراه در کودکان است

پژوهشگر حوزه کودک و نوجوانان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به موضوع اعتیاد به تلفن‌همراه در کودکان اظهار کرد: نوجوانان و حتی کودکان خردسال امروز هویت خود را در فضای دیجیتال جستجو می‌کنند و بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی مانند؛ تیک‌تاک، اینستاگرام یا کلش رویال و فورتنایت محیطی فراهم می‌کنند که کودکان در آن خود را با هنجار گروهی مقایسه می‌کنند و تلاش می‌کنند تصویری مورد تأیید خلق کنند.

معصومه محمدی تاکید کرد: همین‌ مشارکت پویا در فضای مجازی بر احساس ارزشمندی و تعلق مؤثر بوده و بنابراین حذف کامل تلفن‌همراه به‌صورت ناگهانی ممکن است حس طرد یا بی‌هویتی را افزایش دهد.

وی افزود: اولین تأثیر جدی اعتیاد به تلفن‌همراه کاهش عزت نفس است زیرا کودک در فضایی با معیارهای فضایی بی‌پایان قرار می‌گیرد و اگر نتواند انتظار مدنظر جامعه مجازی را برآورده کند، احساس نامطلوبی نسبت به خود پیدا می‌کند.

این کارشناس تصریح کرد: عواقب دیگر شامل اضطراب اجتماعی، ترس از کنار گذاشته شدن و در مواردی افسردگی جزئی یا مشکلات خلقی ناشی از بازخوردهای منفی یا کم‌توجهی در فضای مجازی است.

وی خاطرنشان کرد: عامل اصلی بحث هویت‌یابی و تعلق به گروه بوده مخصوصاً وقتی دوستان کلاس یا مدرسه اندازه فعالیت‌شان در فضای مجازی بیشتر است کودک نیز انگیزه پیدا می‌کند تا با آن‌ها همسطح شود.

محمدی عنوان کرد: رفتار والدین در برابر موبایل‌هایشان بسیار تعیین‌کننده است و اگر والدین بی‌توجه نسبت به استفاده‌ای نداشته باشند یا خود در فضاهای دیجیتال فعال باشند تضادهایی شکل می‌گیرد که پیامدش نادیده‌گرفتن اهمیت قوانین محدودکننده است.

وی با اشاره به راهکارهایی برای کنترل استفاده افزود: راهکار اساسی ایجاد دیالوگ باز با کودک بوده و باید در مورد اهمیت تلفیق زندگی واقعی و مجازی صحبت شود؛ مانند موقعیت‌هایی که تعامل واقعی ارزشمندتر است یا اینکه در حضور جمع آشکار می‌کنیم قرار است تا چه حد گوشی استفاده شود.

محمدی ابراز کرد: باید فرهنگ‌سازی صورت گیرد که زندگی واقعی مهم‌ترین فضای شکل‌گیری ارزش‌ها و هویت بوده و تلفن‌همراه ابزار است نه هدف؛ تا والدین و جامعه بتوانند کودک را حمایت کنند نه کنترل کنند.

انتهای خبر/