به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»، در ماه‌های اخیر، بوی ناخوشایند ناشی از آتش‌زدن زباله‌های باغی در محدوده‌ی باغات محلات سمنان، به یکی از مهم‌ترین موضوعات اعتراضی شهروندان تبدیل شده است. با آغاز فصل پاییز و انباشته شدن برگ‌های خشک و شاخه‌های بریده، برخی باغداران برای رهایی از حجم زباله‌ها، آنها را داخل باغ خود آتش می‌زنند. این روش سنتی گرچه از سر بی‌توجهی یا بی‌امکانی انجام می‌شود، ولی در عمل موجب انتشار دود غلیظ، بوی تند و آلاینده‌های زیان‌بار در مناطق مسکونی اطراف شده است.  

باغات این منطقه در قلب بافت‌های مسکونی محله‌هایی چون کوشمغان، عمران‌کوه، ملحی و کدیور واقع شده‌اند؛ مناطقی که طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری در ساخت‌ و ساز داشته و سکونت خانواده‌های جدید را در دل فضای باغی رقم زده‌اند. 

هم‌جواری خانه‌ها و باغات، سبب شده هر آلودگی بویایی یا زیست‌محیطی، به‌سرعت در زندگی روزمره مردم اثر بگذارد و شکایات متعددی در پی داشته باشد.  

دود و گلایه در سایه باغات محلات سمنان

الهام موسوی ساکن منطقه ملحی محلات، می‌گوید: شب‌ها معمولاً بوی دود زیاد می‌شود، مخصوصاً وقتی باد می‌وزد. بچه‌ها از کلاس که برمی‌گردند از سرفه و سوزش چشم اذیت‌اند.

رسول فلاحی یکی از باغ‌داران سمنانی، معتقد است که مشکل از کمبود امکانات در مدیریت پسماندهای باغی سرچشمه می‌گیرد و وظیفه ما نیست زباله‌های طبیعی را با وانت به بیرون ببریم.

وی افزود: الان جای مشخصی برای تحویل برگ خشک و شاخه‌ها وجود ندارد. اگر شهرداری دستور بده و تجهیزات بدهد، هیچ باغداری دود راه نمی‌اندازد.  

محمدرضا عباسی، ساکن محله‌ کوشمغان گلایه متفاوتی دارد: هوای عصر سمنان همیشه دل‌انگیز بود، اما چند وقت است وقتی در کوچه قدم می‌زنیم، بوی سوختگی همه جا را گرفته است طوری‌که حتی لباس‌هایمان بو می‌گیرد. کاش مسئولان به جای تابلو، واقعاً وارد عمل شوند و جلوی این کار را بگیرند.

این نظرات نشان می‌دهد که مسئله فراتر از یک تخلف ساده است؛ به معضل زیست‌محیطی و اجتماعی بدل شده که هم سلامت افراد را تهدید می‌کند و هم آرامش شهری را مخدوش می‌سازد. 

شهرداری باید وارد عمل شود و طرح جامع مدیریت پسماندهای باغی را تدوین کند؛ از اختصاص کامیون‌های مخصوص و ایستگاه‌های جمع‌آوری تا آموزش چهره‌ به‌ چهره در محلات. از سوی دیگر، ضروری است جریمه و تذکر رسمی برای کسانی که به‌ تکرار این اقدام می‌پردازند اجرا شود تا فرهنگ بی‌دود جایگزین شود.  

همچنین بهره‌گیری از دستگاه‌های خردکن برگ و تبدیل آن به کود آلی، می‌تواند هزینه‌های باغداران را کاهش داده و از حجم زباله‌ها بکاهد. مشارکت اهالی محلات در نظارت، و اطلاع‌رسانی از طریق سامانه‌های مردمی، می‌تواند این مسیر را هموارتر کند.  

سمنان، شهری با پیشینه‌ی سبز و آینه‌ فرهنگ پاکیزگی است. زیبنده نیست که عطر درختان، در دود زباله‌های سوخته گم شود. اگر مدیریت شهری با جدیت وارد میدان شود، باغات دوباره می‌توانند آرامش، طراوت و بوی خوش زمین را به محلات بازگردانند.

مسئله‌ آتش‌زدن زباله‌های باغی در سمنان، صرفاً یک عادت محلی نیست بلکه ترکیبی از ضعف ساختاری، فقدان فرهنگ زیست‌محیطی و کمبود ابزارهای لازم برای مدیریت پسماند به‌شمار می‌رود.

بررسی‌های کارشناسان محیط‌زیست استان نشان می‌دهد که سوزاندن برگ‌ها و شاخه‌های خشک، علاوه بر افزایش آلاینده‌های هوا، موجب انتشار ترکیبات سرطان‌زا و تهدید مستقیم سلامت گروه‌های حساس از جمله کودکان و سالمندان می‌شود. این فرآیند، نه‌ تنها کیفیت هوا را در مناطق مسکونی کاهش می‌دهد، بلکه به لایه‌ خاک آسیب زده و موجب نابودی میکروارگانیسم‌های مفید خاک باغی می‌شود.  

از سوی دیگر، تداوم این روند باعث از بین رفتن چهره‌ سبز شهری و خدشه‌دار شدن اعتماد اجتماعی میان شهروندان و مدیران شهری است.

شهروندان انتظار دارند که شهرداری و اداره کل محیط‌زیست با جدیت بیشتری وارد میدان شوند؛ نه در قالب تذکر شفاهی، بلکه با اقدام‌های بازدارنده و اطلاع‌رسانی فراگیر. یکی از روش‌های پایدار، آموزش میدانی و نصب تابلوهای هشدار در ورودی باغات است تا آتش‌زدن پسماند به‌عنوان تخلف زیست‌ محیطی شناخته شود، نه رفتار طبیعی.  

تجربه‌ شهرهای دیگر کشور نشان می‌دهد که ایجاد «ایستگاه جمع‌آوری پسماندهای سبز»، تخصیص خودروهای مخصوص حمل برگ و شاخه، و همکاری شرکت‌های بازیافت می‌تواند هزینه‌های جمع‌آوری را کاهش دهد. همچنین استفاده از دستگاه‌های خردکن سبک و ارائه‌ تسهیلات خرید آن به باغداران، گامی مؤثر در فرهنگ‌سازی «مدیریت سبز» خواهد بود.  

در نگاه بلندمدت، مدیریت شهری باید پسماند باغی را بخشی از چرخه زیست‌اقتصادی شهر بداند؛ برگ‌ها و شاخه‌ها می‌توانند به کود طبیعی و منبع درآمد تبدیل شوند، اگر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی منسجم در کار باشد. رسالت نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای نیز در کنار مأموریت‌های شهرداری، گسترش حس مسئولیت مدنی نسبت‌ به محیط‌ زیست است.  

سمنان، با سابقه فرهنگی و زیست‌ محیطی درخشان، شایسته هوایی پاک و شهری بی‌دود است. این مطالبه مردمی، یک خواست لحظه‌ای نیست؛ صدایی است برای آینده‌ای که در آن هوای زلال، نشانه‌ مدیریت هوشمند و مسئولیت‌پذیری جمعی خواهد بود.

حل این معضل نیازمند همکاری هم‌زمان دستگاه‌های اجرایی، نهادهای فرهنگی و خودِ شهروندان است. هر شعله‌ای که برای سوزاندن زباله‌های باغی افروخته می‌شود، در واقع هوای پاک شهر را می‌سوزاند. حفظ سمنان سبز، مسئولیتی عمومی است که باید با تدبیر و همدلی به انجام رسد.

انتهای خبر/