به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ فعال رسانه‌ای در یادداشتی اختصاصی نوشت: شیخ مفید، یکی از برجسته‌ترین علمای تاریخ اسلام و تشیع تأثیر عظیمی بر گسترش علوم اسلامی و شکل‌گیری مکتب فکری شیعه داشته و در دوره‌ای حساس از تاریخ اسلام زندگی می‌کرد و با تلاش‌های علمی، تربیتی و فکری خود، گامی بزرگ در جهت استواری عقاید شیعه برداشت.

ابن محمد بن نعمان، معروف به شیخ مفید در سال ۳۳۶ هجری قمری در روستای عُکبَرا در نزدیکی بغداد متولد شد و زادگاه وی در آن زمان یکی از مراکز فرهنگی و علمی مهم بود و از این جهت محیطی مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادهای علمی او فراهم آورد.

شیخ مفید از همان کودکی علاقه و توانایی زیادی در علوم دینی نشان داد و در نوجوانی برای بهره‌بردن از علمای بزرگ زمان خود به بغداد رفت و در بغداد تحت تعلیم استادان بزرگی همچون شیخ صدوق، ابن قولویه و سایر متکلمان برجسته شیعه قرار گرفت اما آنچه شیخ مفید را متمایز می‌کرد و توانایی وی در مناظره و دفاع از عقاید شیعه بود که لقب «مفید» را به او بخشید.

شیخ مفید در علوم مختلف اسلامی همچون فقه، اصول، کلام و حدیث تبحر داشت و نه‌تنها آثار فراوانی در این زمینه‌ها از خود به‌جا گذاشت بلکه شاگردان برجسته‌ای نیز تربیت کرد که نقش مهمی در پیشرفت علوم اسلامی ایفا کردند و از مهم‌ترین شاگردان او می‌توان به سید مرتضی، سید رضی (گردآورنده نهج البلاغه) و شیخ طوسی اشاره کرد.

وی بیش از ۲۰۰ کتاب و رساله نگاشته است که بسیاری از آن‌ها به مباحث کلامی، فقهی و حدیثی اختصاص دارند و از مشهورترین آثار او می‌توان به اوائل المقالات، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، و المقنعة اشاره کرد.

شیخ مفید با متکلمان اهل سنت و دیگر مذاهب اسلامی مناظرات متعددی داشت و در دفاع از اصول و مبانی شیعه بسیار موفق بود و این مناظرات باعث تقویت جایگاه علمی شیعه و شناساندن آن به دیگر مسلمانان شد.

شیخ مفید از اولین علمای شیعه بود که نظام فکری و کلامی این مکتب را منسجم و مستدل کرد و آن را در برابر انتقادات و شبهات مصون ساخت.

شاگردان شیخ مفید نقش بزرگی در تداوم و تکامل میراث علمی او ایفا کردند و هر کدام در تاریخ تشیع جایگاه والایی دارند.

شیخ مفید به خاطر ویژگی‌های اخلاقی برجسته‌ای مانند تواضع، صبر و شجاعت در بیان حق شناخته می‌شد و در عین علم و دانش گسترده، همواره آماده خدمت به مردم و پاسخ‌گویی به مسائل آنان بود، وی هم در میان شیعه و هم در میان اهل سنت از احترام زیادی برخوردار بود و حتی خلیفه عباسی نیز او را بزرگ می‌شمرد.

شیخ مفید در سوم ماه رمضان سال ۴۱۳ هجری قمری در بغداد دار فانی را وداع گفت و نحوه وفات او به دلیل بیماری طبیعی بود اما خبر درگذشت او موجی از اندوه در میان مسلمانان به‌ویژه شیعیان به راه انداخت و مراسم تشییع او بسیار باشکوه برگزار شد و سید مرتضی، از برجسته‌ترین شاگردان وی بر پیکرش نماز خواند.

پیکر شیخ مفید در کاظمین به خاک سپرده شد و آرامگاه او هم‌اکنون زیارتگاه مشتاقان علم و معنویت است.

آثار و اندیشه‌های شیخ مفید همچنان یکی از ارکان مهم علم کلام شیعه محسوب می‌شود و تأثیر او بر علمای پس از خود و حتی شکل‌گیری نهضت‌های فکری و فلسفی اسلامی، انکارناپذیر است زیرا با تلاش‌های خود توانست مبانی مکتب اهل‌ بیت (ع) را در برابر شبهات زمانه حفظ کرده و به نسل‌های بعد منتقل کند.

شیخ مفید نماد تلاش، دانش و تعهد به حقیقت در تاریخ اسلام است زیرا توانست با علم و اخلاق خود مسیری روشن برای پیروان مکتب تشیع ترسیم کند و میراثی جاودان از خود به یادگار بگذارد. 

بزرگداشت وی فرصتی است تا نه‌تنها از مقام این عالم بزرگ تجلیل کنیم بلکه به مطالعه و بازشناسی آثار و اندیشه‌های او بپردازیم و از آن‌ها برای مواجهه با چالش‌های فکری و فرهنگی امروز بهره ببریم.

یاد و نام این عالم بزرگ همواره در تاریخ اسلام و تشیع ماندگار خواهد بود.

یادداشت: کوثر سعیدیان - فعال رسانه‌ای