به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ فعال رسانه‌ای در یادداشتی اختصاصی نوشت: در هنگامه‌ای که جهان در تلاطم بازتعریف مفاهیم هویت، ملت، مقاومت و مشروعیت سیاسی است ملت ایران بار دیگر در آزمونی سهمگین و کوتاه اما پردلالت نشان داد که ریشه‌های انسجام اجتماعی و ملی‌اش نه در قراردادهای صرفاً سیاسی که در لایه‌های عمیق‌تری از بافت تاریخی، اعتقادی و تمدنی نهفته است؛ لایه‌هایی که بازخوانی آن، بی‌تردید از مسیر درک ژرف‌تر منطق عاشورا عبور می‌کند.

 منطق عاشورا در اینجا نه صرفاً به‌عنوان واقعه‌ای تاریخی یا عاطفی بلکه به مثابه یک پارادایم هستی‌شناختی و کنش‌مند که توانسته است بسترهای وحدت، مقاومت و هویت را در پهنه‌ای ملی و دینی بازتولید کند موضوعی تأمل است.

دفاع مقدس 12 روزه اخیر که با ترکیبی از تهدیدات امنیتی، جنگ ترکیبی رسانه‌ای و تهاجم روانی بر بستر بحران‌سازی مصنوعی بنا شده بود در واقع امتداد همان میدان‌های چندلایه‌ای است که خصومت با ایران اسلامی از آغاز شکل‌گیری‌اش تاکنون دنبال کرده اما آنچه این‌بار برجسته و ممتاز جلوه کرد نه فقط سطح واکنش نظامی یا امنیتی بلکه نحوه بازنمایی اجتماعی مقاومت در قالب یک انسجام ملی و اعتقادی خودجوش و خودآگاه بود؛ انسجامی که در تار و پود آن، ردّ روشنی از «نهضت عاشورایی» و الگوی «حضور در میدان به مثابه تکلیف الهی» مشهود است.

در این منظومه مفهومی ایران نه یک ساختار سیاسی صرف که جلوه‌گاه از یک امانت الهی و عهد تاریخی است و ملت ایران در مقام حامل این عهد خود را مسئول حفظ آن از گزند شر و فتنه می‌دانند و این همان‌ جایی است که وطن‌دوستی و دینداری در نقطه‌ای رفیع از هم‌نشینی معنای یکدیگر را تأیید می‌کنند؛ جایی که «حب الوطن» نه تنها با «حب الحسین» تعارضی ندارد بلکه عمق و معنا می‌یابد.

در این شرایط بازخوانی وحدت ملی در پرتو منطق عاشورا امری سطحی یا صرفاً شعاری نیست و آنچه در 12 روز اخیر روی داد نشان داد که «ملت» در ایران همچنان یک واقعیت زنده و برخوردار از هویت و روح جمعی بوده و این روح جمعی در موقعیت‌های بحرانی بر مبنای مفاهیمی نظیر ایثار، شهادت، ظلم‌ستیزی و مسئولیت‌پذیری دینی به وحدت دست می‌یابد؛ وحدتی که از بالا تحمیل نمی‌شود بلکه از درون باورهای تاریخی و الهی مردمان این سرزمین برمی‌خیزد.

نکته‌ای که نباید از آن غفلت کرد نقش راهبردی «روایت» در تثبیت و انتقال این انسجام بوده و عاشورا به‌مثابه رخدادی که بقایش را نه از قدرت سخت بلکه از روایت‌پذیری و روایت‌گری وام گرفته الگویی جاودان در این حوزه ارائه می‌کند و اگر روایت عاشورا به‌درستی روایت نمی‌شد هرگز در تاریخ ماندگار نمی‌ماند.

همین قاعده در مورد دفاع مقدس 12روزه نیز صادق است؛ روایت حماسه، مظلومیت و جنایت دشمن در کنار ایثار ملی باید با زبانی فاخر، هوشمند و عمیق بازگو شود تا بتواند در ذهن و دل نسل امروز و فردا جای گیرد.

بر همین اساس بازخوانی رویداد اخیر با تکیه بر «زبان اربعینی» که خود امتداد زبانیِ عاشوراست ضرورتی راهبردی است؛ زبان اربعین زبانی فرامذهبی، فراملی و عمیقاً اخلاقی بوده و زبانی که بر اساس پیاده‌روی، حضور میدانی، گفتگو، مظلومیت‌نمایی توأم با عزت‌نمایی و پیوندهای بینافردی بنا شده و همین زبان اگر در روایت 12 روز مقاومت به کار گرفته شود خواهد توانست نقشه دشمن برای گسست امت از ملت را به شکست بکشاند.

از سوی دیگر محبوبیت بالای سرداران شهید و نیروهای نظامی‌ای که در سال‌های اخیر مورد اعتماد و احترام عامه مردم قرار گرفته‌اند نه صرفاً حاصل عملکرد نظامی بلکه ثمره سلوکی اخلاقی، معنوی و مردمی است که ریشه در سنت علوی و حسینی دارد و این چهره‌ها همزمان حامل ارزش‌های دینی و ملی‌اند و ملت ایران دقیقاً همین تلفیق را مطالبه می‌کند؛ سربازی برای وطن با نیت قُربی برای خدا.

تلاش دشمن برای دوگانه‌سازی میان دین و وطن، میان امت و ملت پروژه‌ای است قدیمی اما امروز در قالب‌های نوین رسانه‌ای و عملیات روانی بازطراحی شده و آن‌ها می‌کوشند وحدت ملی را به تعصبات قومی، ایدئولوژیک یا سیاسی تقلیل دهند و از درون تهی کنند زیرا تحمل اینکه در ایران اسلامی وحدت ملی بر بستر تجربه‌ای اعتقادی و تاریخی از عاشورا تا اربعین، از مشروطه تا انقلاب، از دفاع مقدس تا مقاومت امروز شکل گرفته را ندارند.

بدین ترتیب لازم است نخبگان فرهنگی، رسانه‌ای و دینی کشور از این فرصت بی‌نظیر بهره برده و «روایت وحدت ملی عاشورایی» را به میراثی پایدار تبدیل کنند چراکه آینده ایران بیش و پیش از هر چیز به این وابسته است که آیا قادر خواهیم بود این الگوی وحدت را از سطح واکنش به سطح بینش و فرهنگ عمومی ارتقاء دهیم یا خیر.

وحدت ملی در پرتو منطق عاشورا نه صرفاً انسجامی موقت و احساسی بلکه «تجربه‌ای تمدنی» است که ظرفیت تمدن‌سازی اسلامی - ایرانی را در بطن خود دارد و مادامی که این منطق زنده بماند ایران نیز سربلند خواهد ماند.

یادداشت: کوثر سعیدیان - فعال رسانه‌ای