به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ فعال رسانه‌ای در یادداشتی اختصاصی نوشت: طی سال‌های اخیر، با گسترش و پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران شاهد افزایش قابل توجهی در تعداد کاربران اینترنت و استفاده از شبکه‌های اجتماعی هستیم.

این روند به دلیل توسعه خطوط تلفن ثابت و اپراتورهای تلفن همراه و همچنین گسترش شبکه‌های دیتا در نقاط مختلف کشور از جمله روستاها به وقوع پیوسته و این تحولات امکان ارتباط سریع و آسان را برای افراد فراهم کرده و آنها را به تعاملات مجازی و کسب دانش در زمینه‌های مختلف ترغیب نموده است.

با این حال فضای مجازی به عنوان یک بستر نوین ارتباطی چالش‌ها و معضلات خاص خود را نیز به همراه دارد و یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها وقوع جرایم سایبری است که ممکن است به حقوق فردی و اجتماعی افراد آسیب برساند.

کلاهبرداری، سرقت اطلاعات، انتشار محتوای مجرمانه و جعل هویت از جمله تخلفات رایج در این فضا محسوب می‌شوند و این جرائم نه تنها می‌توانند ضرر مالی به کاربران وارد کنند، بلکه ممکن است به حیثیت و آبروی آنها نیز لطمه بزنند.

در این راستا قانون‌گذاران کشور باید با تدوین قوانین مناسب و ایجاد بسترهای قانونی به حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی بپردازند و دادسرای جرائم رایانه‌ای و پلیس فتا به عنوان مراجع اصلی رسیدگی به این تخلفات، وظیفه دارند تا با پیگیری پرونده‌ها و بررسی ادعاها، حقوق شاکیان را بازگردانند.

مراجعه به دادسرای جرائم رایانه‌ای اولین قدم برای طرح شکایت است و پس از ثبت شکایت، پرونده تشکیل شده و پلیس فتا بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد.

در فرآیند رسیدگی به چنین پرونده‌هایی دو حالت ممکن است پیش آید؛ در یک حالت ممکن است شاکی از ابتدا شخص یا اشخاص خاصی را متهم بداند و در این صورت، تحقیقات مقدماتی آغاز می‌شود و در حالت دیگر ممکن است شاکی ندانسته باشد که چه کسی مرتکب جرم شده است. در این موارد ارجاع پرونده به پلیس فتا و انجام تحقیقات تخصصی می‌تواند منجر به شناسایی متهم شود.

پلیس فتا با توجه به نیاز جامعه به حفظ امنیت در فضای مجازی به طور رسمی و قانونی به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد و این نهاد تلاش می‌کند تا با ارائه مشاوره و خدمات لازم، از وقوع جرائم سایبری جلوگیری کند و فضای امن‌تری برای کاربران ایجاد نماید.

باید یادآور شد که فضای مجازی همواره دارای دو رویه مثبت و منفی بوده زیرا از یک سو، این فضا فرصت‌های بی‌نظیری برای ارتباطات اجتماعی، تبادل اطلاعات و یادگیری فراهم می‌آورد اما از سوی دیگر عدم آگاهی کاربران از خطرات موجود می‌تواند آن‌ها را در معرض آسیب‌های جدی قرار دهد.

جرائم سایبری به عنوان یکی از معضلات جدی در دنیای دیجیتال امروز در ایران نیز به طور فزاینده‌ای رو به افزایش است و با توجه به گسترش استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، انواع مختلفی از این جرائم در فضای مجازی شایع شده‌اند که می‌توان به چند مورد عمده اشاره کرد.

اولین و شایع‌ترین نوع جرم، کلاهبرداری اینترنتی است و این نوع کلاهبرداری معمولاً شامل فریب کاربران برای ارائه اطلاعات مالی یا شخصی خود به مجرمان بوده و به عنوان مثال، ایجاد وب‌سایت‌های جعلی برای فروش کالا یا خدمات و عدم ارسال محصول پس از دریافت وجه، نمونه‌ای از این نوع کلاهبرداری‌ها است.

دومین نوع جرم سرقت اطلاعات شخصی است و هکرها با استفاده از روش‌های مختلف مانند فیشینگ، تلاش می‌کنند تا اطلاعات حساس کاربران را به دست آورند و این اطلاعات می‌تواند شامل شماره کارت‌های بانکی، رمزهای عبور و سایر اطلاعات مهم باشد که در صورت دسترسی مجرمان، می‌تواند منجر به خسارات مالی و اجتماعی زیادی شود.

انتشار محتوای غیرمجاز و توهین‌آمیز نیز از شایع‌ترین جرائم است زیرا با توجه به آزادی بیان در فضای مجازی، برخی افراد از این فرصت سوءاستفاده کرده و اقدام به انتشار مطالب توهین‌آمیز یا شایعات می‌کنند که می‌تواند به حیثیت افراد آسیب بزند.

جعل هویت یکی دیگر از جرائم رایج است که در آن مجرمان با استفاده از اطلاعات شخصی دیگران، اقدام به انجام فعالیت‌های غیرقانونی می‌کنند و این نوع جرم می‌تواند عواقب جدی برای قربانیان داشته باشد.

آگاهی‌رسانی و آموزش کاربران در خصوص استفاده ایمن از فضای مجازی امری ضروری بوده و با همکاری میان نهادهای دولتی، آموزشی و رسانه‌ها، می‌توان به ایجاد فرهنگی ایمن در استفاده از فناوری‌های نوین دست یافت و از تهدیدات احتمالی جلوگیری کرد.

یادداشت: کوثر سعیدیان _ فعال رسانه‌ای