حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا ناصریان در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به جایگاه دعای عرفه در معارف اسلامی اظهار کرد: راز جان‌بخش دعای عرفه نه صرفاً در موقعیت مکانی آن یعنی عرفات و حال و هوای روحانی روز نهم ذی‌الحجه بلکه در لحن عارفانه امام حسین (ع) نهفته و این دعا تجلی گویای ارتباط بنده‌ای برگزیده از خاندان وحی با معبود یکتا است. 

وی  ادامه داد: نیایش عرفه بیش از آنکه صرفاً متنی دعایی باشد سندی زنده از عرفان ناب شیعه است که مخاطب خود را نه تنها به تأمل بلکه به سلوک دعوت می‌کند و امام حسین (ع) در این دعا نه فقط از نعمت‌ها و صفات پروردگار سخن می‌گوید بلکه از خویشتن نیز با صداقت، خضوع و توبه یاد می‌کند؛ این تقابل معرفت، خدامحوری و عبودیت، راز ماندگاری این دعای عظیم در تاریخ اسلام است.

این کارشناس معارف اسلامی با اشاره به بخش‌های آغازین این دعا تصریح کرد: آغاز دعای عرفه با توصیف قدرت، عظمت و بی‌نیازی مطلق پروردگار و برگرفته از درکی ژرف از توحید بوده و آنجا که امام حسین (ع) می‌فرماید: «سپاس خداوندی را که مانعی برای تقدیرش نیست و ساخته‌ای همانند آفریده‌اش وجود ندارد»، پرده از شناختی برمی‌دارد که در آن عظمت خداوند همزمان با مهربانی و عطوفت بی‌پایانش نمود یافته است.

ناصریان تأکید کرد: امام حسین (ع) در دعای عرفه نه تنها از الطاف الهی در آفرینش انسان یاد می‌کند بلکه با اشاره به هدیه عقل و حجت باطنی راه تکامل انسان را در پرتو این نعمت‌ها ترسیم می‌کند و درک فلسفه خلقت، پذیرش فقر ذاتی انسان در برابر کمال مطلق الهی و فهم ضرورت تسلیم در برابر تقدیر خداوند از مفاهیم بنیادین این دعاست.

این پژوهشگر دینی در ادامه با اشاره به ابعاد تعلیمی این دعا اظهار داشت: یکی از عمیق‌ترین بخش‌های دعای عرفه مقام فقر و وابستگی مطلق بنده به پروردگار بوده و آنجا که امام حسین (ع) می‌فرماید: «خداوندا؛ مرا به بی‌نیازی درونی برسان...» این دعا مخاطب را از غفلت، حرص و دلبستگی‌های دنیوی برحذر می‌دارد و وی را به سمت توکل، قناعت و یاد آخرت سوق می‌دهد.

وی با تأکید بر عنصر امید الهی در دعای عرفه بیان کرد: عرفه روز باز شدن درهای رحمت و بخشش الهی است و در این دعا امام حسین (ع) امید را تا آنجا بالا می‌برد که حتی گناهکارترین انسان‌ها نیز می‌توانند به آغوش مهربانی خداوند بازگردند و در فرازی از دعا می‌خوانیم: «کسی که تو را یافته، محروم نشده و کسی که از تو به دیگری روی آورده زیانکار است» و این نگاه عرفان را به تجربه‌ای عمیق از محبت الهی تبدیل می‌کند.

این کارشناس همچنین به ریشه‌ معنایی عرفه اشاره و عنوان کرد: مطابق با روایت امام صادق (ع) نام‌گذاری این روز به «عرفه» و مکان به «عرفات» از آن‌ روست که جبرئیل به حضرت ابراهیم (ع) گفت: «اعتراف کن!» و آن اعتراف سرآغاز عرفان شد و از همین منظر روز عرفه روز شناخت، توبه، اقرار و بازگشت به اصل خویش است.

ناصریان در پایان بیان کرد: دعای عرفه از امام حسین (ع)  تنها متنی برای قرائت در روزی خاص نیست، بلکه می‌توان آن را یک بیانیه معرفتی، یک سرود عرفانی و یک دستورالعمل تربیتی دانست که هر انسان سالک می‌تواند آن را زاد راه خود در مسیر بندگی و شناخت پروردگار قرار دهد.

انتهای خبر/