به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»، فرونشست زمین یکی از مخاطرات جدی زیست‌محیطی است که در اثر تخلیه بیش از حد منابع آب زیرزمینی رخ می‌دهد.

 این پدیده در استان سمنان به‌دلیل خشکسالی‌های طولانی‌مدت و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی تشدید شده است.

برخی از دشت‌های استان در وضعیت بدتری قرار دارند، به این معنی که برداشت آب از این مناطق به‌دلیل کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی و خطرات ناشی از فرونشست، ممنوع شده است.

۶ شهرستان استان سمنان در معرض فرونشست زمین

کمال طاهریان در گفتگو با خبرنگار اجتماعی‌ پایگاه خبری تحلیلی «مرآت» با بیان اینکه در سطح استان سمنان بر اساس مطالعاتی که توسط سازمان زمین‌شناسی و جغرافیایی انجام شده حدود پنج شهرستان درگیر پدیده فرونشست زمین هستند، گفت: دشت‌های شهرستان‌های شاهرود، میامی، سمنان، دامغان و گرمسار درگیر فرونشست زمین هستند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری سمنان با اشاره به اینکه اکنون این پدیده دشت شهرستان آرادان را نیز در بر گرفته است، افزود: همواره متوسط نرخ فرونشست زمین در نقاط مختلف استان سمنان حدود ۸ تا ۱۵ سانتی‌متر بوده است.

وی رشد جمعیت، استفاده و بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی به‌ویژه در کشاورزی و صنعت، اثرات مختلف اکوسیستم و محیط‌زیست بوم انسان‌ها را از عوامل اصلی ایجاد پدیده فرونشست در استان سمنان عنوان کرد.

طاهریان همچنین تصریح کرد: برداشت‌‌های آب‌های زیرزمینی و فعالیت‌های معدنی از عوامل انسانی است که می‌تواند در ایجاد پدیده فرونشست زمین تأثیرگذار باشد.

این مقام مسئول با بیان اینکه کاهش بارندگی و افزایش دما باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شده است، اظهار کرد: نیاز به تأمین آب برای کشت‌های زراعی و باغ‌ها، به برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه منجر شده است.

وی همچنین تصریح کرد: افزایش سطح زیر کشت و نیاز به آب بیشتر، فشار بیشتری بر منابع آب زیرزمینی وارد می‌کند.

طاهریان با اشاره به اینکه در سطح استان بیش از ۷۰ درصد از آب‌های زیرزمینی در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، بیان کرد: اصلاح الگوهای کاشت و بهره‌برداری حوزه کشاورزی در بحث آبیاری‌های نوین و نوع کشت و کاشت محصولات کم‌آب‌بر و اصلاح الگوی کشت باید مورد توجه قرار گیرد.

این مقام مسئول در ادامه افزود: استفاده و مصرف بهینه آب و الگوسازی توسط مردم و اجرای طرح تغذیه مصنوعی سفره‌های آب‌های زیرزمینی، تعادل‌بخشی منابع آب می‌تواند به جلوگیری از فرونشست کمک کند تا خطر این پدیده طبیعی در استان کم‌تر شود.

وی در خصوص تهدیدات فرونشست زمین اظهار کرد: این پدیده می‌تواند به زیرساخت‌های اساسی شهرها و روستاها از جمله خطوط انتقال انرژی برق، گاز، نفت و شریان‌های حیاتی راه‌ها و فرودگاه‌ها آسیب برساند.

طاهریان با بیان اینکه فرونشست بحث تک‌بخشی نیست و سایر بخش‌ها نیز باید به آن توجه کنند، گفت: باید همه هم‌استانی‌ها و مسئولان توجه داشته باشند و دست به دست هم دهند تا جلوی این پدیده گرفته شود.

فرونشست در سمنان، دامغان و ایوانکی شدیدتر است

حمید احسانی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت» با اشاره به اقدامات شرکت آب منطقه‌ای برای مقابله با این بحران، از ممنوعیت کف‌شکنی و حفر چاه‌های جدید در دشت‌های ممنوعه خبر داد و گفت: برای کاهش فرونشست، باید برداشت از آب‌های زیرزمینی را به حداقل برسانیم و از آب‌های سطحی به‌صورت بهینه استفاده کنیم.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سمنان با بیان اینکه فرونشست در تمامی دشت‌های استان سمنان وجود دارد، اما در دشت‌های سمنان، دامغان و ایوانکی شدیدتر است، افزود: میزان فرونشست در دشت‌های سمنان و دامغان بسیار زیاد است و بر اساس ابلاغ شرکت مدیریت منابع، صدور مجوز کفش‌کنی در محدوده‌های مطالعاتی با فرونشست شدید تا زمان رفع بحران ممنوع است.

وی به اقدامات شرکت آب منطقه‌ای برای مدیریت کمبود آب اشاره کرد و گفت: اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی شامل اصلاح و تعدیل پروانه چاه‌های کشاورزی، نصب کنتورهای هوشمند، کنترل و جلوگیری از اضافه برداشت، تعیین‌تکلیف و انسداد چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از افزایش عمق و کف‌شکنی در محدوده‌های بحرانی از جمله این اقدامات است.

احسانی با اشاره به ضرورت اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی منابع آب بیان کرد: نیاز است، کشاورزان به‌عنوان عمده‌ترین مصرف‌کننده آب به کمک وزارت نیرو بیایند و با یاری در اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی به مدیریت بهینه آب کمک کنند.

وی بر ضرورت اصلاح الگوی کشت و استفاده بهینه از آب‌های سطحی و زیرزمینی نیز تأکید کرد و گفت: افزایش بهره‌وری و کاهش هدررفت آب در بخش کشاورزی ضروری است.

این مقام مسئول حوزه آب با توجه به شرایط اقلیمی و خشکسالی‌های متناوب، ۸۵ درصد از مصرف آب را در بخش کشاورزی عنوان کرد و افزود: ناچاریم به سمت اصلاح الگوی کشت و کشت محصولات کم‌آب‌بر حرکت کنیم و این برنامه‌ها باید توسط جهاد کشاورزی دنبال شود و ضمن افزایش بهره‌وری، از افزایش سطح زیر کشت نیز جلوگیری شود.

احسانی درباره استفاده بهینه از آب‌های سطحی و زیرزمینی برای کاهش فرونشست گفت: به هر میزانی که از آب‌های زیرزمینی برداشت نشود، آبخوان بیشتر حفظ می‌شود.

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر ۹ دشت ممنوعه در استان سمنان وجود دارد که درگیر پدیده فرونشست زمین هستند.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سمنان درباره محدودیت‌ها برای جلوگیری از اضافه برداشت آب افزود: رصد و پایش دائمی دشت‌ها با استفاده از پیزومترها (چاه‌های مشاهده‌ای) در دستور کار است.

احسانی، ممنوعیت کف‌شکنی، عدم حفر چاه‌های جدید و اجرای دستورالعمل‌های سختگیرانه را از دیگر محدودیت‌ها برای برداشت از منابع آب زیرزمینی برشمرد.

وی خاطرنشان کرد: طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی نیز از طریق تجهیز چاه‌ها به کنتورهای هوشمند، اصلاح و تعدیل پروانه‌ها و جلوگیری از اضافه برداشت، به حفظ آبخوان کمک می‌کنند.

این مقام مسئول درباره راهکار بلندمدت برای مدیریت منابع آب و جلوگیری از فرونشست توضیح داد: انتقال آب بین‌حوزه‌ای برای تأمین نیازهای مصرفی هر دشت و جلوگیری از برداشت آب زیرزمینی، بهترین راه برای کاهش فرونشست زمین است.  

احسانی همچنین از اجرای برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی خبر داد و افزود: طرح ملی نجات دانش‌آموزی آب داناب یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها برای آگاه‌سازی نسل آینده و تغییر رفتار اجتماعی در جهت مصرف بهینه آب است.

 این مقام مسئول افزود: آموزش نسل آینده و تشویق آنان به حفظ آب، نه‌تنها به مدیریت بهتر منابع آب کمک می‌کند، بلکه سبب می‌شود که حفاظت از آب به یک اولویت اجتماعی تبدیل شود.

کاهش باران و افزایش دما علت ایجاد فرونشست

فضل‌الله انتظاری در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت» با اشاره به کاهش بارش در سال‌های گذشته گفت: با تزریق نشدن مقدار قابل توجه نزولات آسمانی و برداشت بیشتر از ظرفیت آب از سفره‌های زیرزمینی، ایجاد فرونشست یک امر تقریباً حتمی است.

رئیس تحقیقات هواشناسی کاربردی اداره‌کل هواشناسی استان سمنان در ادامه افزود: همراه با کاهش بارش، افزایش میانگین دما در سال‌های گذشته رخ داده که باعث خشکسالی و پدیده فرونشست شده است که به نظر نمی‌رسد برای جلوگیری این پدیده برنامه‌ریزی خاصی در سطح استان و کشور وجود داشته باشد. 

وی با بیان اینکه عموم مردم تغییر اقلیم را در زندگی خود تا حدود زیادی حس کرده‌اند، اظهار کرد: نیاز به فرهنگ‌سازی نیز وجود دارد که مدیریت درستی برای استفاده از آب هم برای عموم مردم و هم تصمیم‌گیران کشور داشته باشند.

انتظاری در ادامه افزود: با توجه به داده‌های بلندمدت اگر فکر مناسبی برای مدیریت منابع آبی در سطح استان نشود، تشدید فرونشست یک امر طبیعی خواهد بود.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه میزان بارش در سطح استان سمنان از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون یعنی از اول مهرماه تا ۲۱ آذرماه ۱۶/۵ میلی‌متر بوده است، بیان کرد: بارش‌ها در استان سمنان نسبت به بلندمدت ۱۳ میلی‌متر و حدوداً ۴۴ درصد کاهش داشته است.

وی همچنین تصریح کرد: میزان بارندگی در استان سمنان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲ میلی‌متر و حدوداً ۱۴ درصد افزایش داشته است.

انتهای خبر/