به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»،  جشن مناره هزارساله سمنان پس از چند روز برگزاری با محوریت فرمانداری شهرستان سمنان به پایان رسید؛ رویدادی که با هدف بزرگداشت یکی از شاخص‌ترین نمادهای تاریخی شهر و یادآوری پیشینه کهن سمنان در مسیر تاریخی هگمتانه ـ ری ـ هکاتوم‌پیلوس برگزار شد و ظرفیت آن را داشت تا زمینه‌ساز بازخوانی هویت تاریخی این شهر در سطح ملی باشد.

مناره تاریخی سمنان به‌عنوان یکی از نشانه‌های ماندگار تاریخ شهری این منطقه، جایگاهی فراتر از یک بنای آجری دارد و در حافظه تاریخی شهر، نقش «ستون هویت» را ایفا می‌کند.

 برگزاری جشن هزارسالگی این بنا می‌توانست فرصتی کم‌نظیر برای پیوند میان تاریخ، پژوهش‌های علمی، توسعه گردشگری فرهنگی و احیای بافت تاریخی پیرامون مسجد جامع سمنان باشد؛ موضوعی که انتظار می‌رفت در قالب برنامه‌های علمی، پژوهشی و پسارویداد نمود عینی‌تری پیدا کند.

سمنان از نظر جغرافیای تاریخی، در یکی از مهم‌ترین محورهای ارتباطی ایران باستان قرار داشته و نام آن در متون و نقشه‌های کهن، از جمله آثار بطلمیوس یونانی، با عنوان «سمینا» ثبت شده است.

 با وجود این پیشینه قابل توجه و حضور مفاخر علمی، عرفانی و فرهنگی همچون شیخ علاءالدوله سمنانی، این شهر همچنان در مقایسه با شهرهایی نظیر کاشان و قزوین، سهم کمتری از جریان‌های مطالعاتی، مرمتی و گردشگری تاریخی کشور دارد.

بررسی تجربه شهرهای موفق در حوزه گردشگری تاریخی نشان می‌دهد که عبور از مرحله ناشناختگی، بدون اتکا به پژوهش‌های دانشگاهی، تولید مقالات علمی، شکل‌گیری جریان منسجم مرمت و حضور فعال مراکز علمی ممکن نیست.

در این میان، انتظار می‌رفت جشن مناره هزارساله سمنان به بستری برای حضور گروه‌های تخصصی معماری و مرمت، پژوهشگران میراث فرهنگی و دانشگاهیان تبدیل شود و خروجی‌های ماندگاری همچون اسناد پژوهشی، گزارش‌های علمی و پیشنهادهای اجرایی برای آینده شهر به همراه داشته باشد.

با وجود برگزاری برنامه‌های فرهنگی و آئینی، نبود نشانه‌های روشن از تشکیل یک کمیته علمی مستقل و فعال برای این رویداد، از جمله نکاتی بود که پس از پایان جشن مورد توجه قرار گرفت. کمیته‌ای که می‌توانست با دعوت از پژوهشگران برجسته بومی و ملی، از جمله چهره‌های شناخته‌شده حوزه میراث فرهنگی سمنان و کشور، زمینه تحلیل علمی منار، مسجد جامع و بافت تاریخی پیرامونی را فراهم کند.

همچنین ظرفیت‌های علمی بومی شهر، نظیر دانشگاه هنر و مرمت بنای سمنان و مرکز اسناد تاریخی سمنان، می‌توانستند نقش مؤثرتری در محتوای این رویداد ایفا کنند؛ ظرفیتی که در روند برگزاری جشن، حضور آن کمرنگ ارزیابی شد. این در حالی است که پیوند میان رویدادهای فرهنگی و نهادهای علمی، یکی از الزامات تبدیل مناسبت‌ها به موتور محرک توسعه فرهنگی و گردشگری محسوب می‌شود.

پس از پایان جشن، توجه به وضعیت بافت تاریخی پیرامون مناره و مسجد جامع سمنان، بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. محور تاریخی سکةالعباد با خانه‌ها، دالان‌ها و عناصر معماری ارزشمند، در فاصله‌ای اندک از مناره تاریخی قرار دارد و می‌تواند به یکی از مسیرهای شاخص گردشگری شهری تبدیل شود؛ اما این محور همچنان با مشکلاتی چون فرسودگی، رهاشدگی و نبود زیرساخت‌های معرفی و بازدید مواجه است.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که موفقیت جشن‌ها و مناسبت‌های تاریخی، نه در تعداد برنامه‌های آیینی، بلکه در برنامه‌های پسارویداد آن‌ها سنجیده می‌شود.

 تدوین طرح‌های مرمتی هدفمند، ساماندهی گذرهای تاریخی، نصب تابلوهای راهنمای گردشگری، تعریف مسیرهای بازدید پیوسته میان منار، مسجد جامع و محله‌های تاریخی اطراف، و تولید محتوای مکتوب و چندرسانه‌ای از جمله اقداماتی است که می‌تواند جشن منار هزارساله را به نقطه شروعی برای تحولی پایدار تبدیل کند.

در این میان، نقش رسانه‌ها نیز قابل توجه است. دعوت از خبرنگاران تخصصی حوزه میراث فرهنگی و گردشگری کشور و انعکاس علمی و تحلیلی این رویداد در رسانه‌های ملی می‌توانست سهم بسزایی در معرفی سمنان به مخاطبان تخصصی و عمومی داشته باشد؛ موضوعی که تحقق کامل آن همچنان محل بحث است.

به نظر می‌رسد جشن منار هزارساله سمنان، هرچند با اجرای برنامه‌های فرهنگی به پایان رسید، اما اثرگذاری نهایی آن به تصمیم‌ها و اقدام‌هایی بستگی دارد که پس از پایان جشن اتخاذ می‌شود.

 اگر نتایج این رویداد به‌صورت سند، برنامه یا سیاست اجرایی در حوزه میراث فرهنگی، مرمت بافت تاریخی و گردشگری شهری پیگیری نشود، خطر محدود شدن آن به یک مناسبت تقویمی وجود دارد.

مناره تاریخی سمنان همچنان به‌عنوان نماد ایستادگی تاریخ در قلب شهر پابرجاست؛ اما حفظ و معرفی این نماد، نیازمند نگاهی فراتر از برگزاری جشن‌ها و مبتنی بر پژوهش، مشارکت علمی و برنامه‌ریزی بلندمدت است. آینده هویت تاریخی سمنان، بیش از هر چیز، به چگونگی بهره‌برداری از همین فرصت‌ها وابسته است.

انتهای خبر/