به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»، استان سمنان، در میانه فلات ایران و در مسیر پیوند شرق و غرب کشور، از موقعیتی ژئوگرافیکی ممتاز برخوردار است. این خطه با تنوع چشمگیر اقلیمی، از کویر گرم و آرام گرفته تا ارتفاعات سردسیر و پرطراوت، به نوعی چکیده‌ای از جغرافیای ایران محسوب می‌شود.

قرار گرفتن سمنان در امتداد محور اصلی تهران ـ مشهد، موجب شده است که سالانه میلیون‌ها زائر، مسافر و گردشگر داخلی و خارجی از مسیر آن عبور کنند. بسیاری از این مسافران نه‌تنها سمنان را گذرگاه، بلکه مقصد سفر خود قرار می‌دهند.

بسیاری از مسافران هنوز سمنان را گذرگاهی میان راه زیارت و تفریح می‌دانند و کمتر فرصتی برای توقف طولانی در شهرها و روستاهای آن می‌یابند.

با این‌ همه، پرسش بنیادین همچنان پابرجاست: آیا رشد کمّی اقامتگاه‌ها با میزان جذب واقعی گردشگر و ماندگاری مسافران در استان سمنان هم‌تراز بوده است؟

در واپسین ماه‌های سال ۱۴۰۲، کرم‌زاده، مدیرکل وقت میراث فرهنگی، از وجود ۲۵۵ واحد اقامتی رسمی شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌های سنتی، مهمانسراها و مراکز بوم‌گردی در استان سمنان سخن گفته بود؛ آماری که در مقایسه با سال‌های پیش جهشی محسوس داشت.  

به گعته همان مقام مسئول، ظرفیت اقامت استان در نوروز ۱۴۰۳، با احتساب مدارس و زائرسراها، به ۴۹ هزار و ۴۰۴ نفر رسیده بود. اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفت، هماهنگی این ظرفیت با برنامه جذب گردشگر و اشغال واقعی تخت‌ها در ایام سفر بود.  

در آغاز نوروز ۱۴۰۴ نیز گزارش تازه‌ای از رشد ۱۵۰‌ تایی اقامتگاه‌های بوم‌گردی، سنتی و کشاورزی در سطح استان منتشر شد. این رقم نشان می‌داد که بخش خصوصی با امید به آینده صنعت گردشگری سمنان همچنان سرمایه‌گذاری را پرخطر اما محتمل می‌داند.  

مرور آماری سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ گواه روندی صعودی است؛ از ۶۲ واحد اقامتی در ۹۷ به ۱۰۸ در ۹۸، سپس ۱۲۹ در ۹۹، ۱۳۶ در ۱۴۰۰ و ۱۷۹ واحد در ۱۴۰۱. با این تحول، سمنان گام‌به‌گام جایگاه خود را در نقشه گردشگری کشور بهبود داد.  

در همان سال‌ها، رده استان از بیست‌ و یکم به پانزدهم کشور ارتقا یافت. این افزایش اگرچه به معنای رشد کمی تأسیسات است، اما بدون تدبیر در حوزه تبلیغ مقصد، معرفی جاذبه‌ها و توسعه مسیرهای سفر، توفیق پایداری در پی نخواهد داشت.  

از دامغان تا شهمیرزاد و از سرخه تا مهدی‌شهر، چهره‌ای گوناگون از فرهنگ و اقلیم دیده می‌شود. قلعه‌ها، کاروانسراهای تاریخی، کویرهای موزون و جنگل‌های خوش‌نفس شهمیرزاد همگی ظرفیت‌هایی‌اند که اگر دیده شوند، توازن عرضه و تقاضا را بازمی‌گردانند.  

کارشناسان معتقدند صرف گسترش تأسیسات بدون برنامه جذب و هدایت گردشگر، تنها مازاد ظرفیت پدید می‌آورد و بازگشت سرمایه را تهدید می‌کند. صنعت گردشگری زمانی زنده می‌ماند که تخت اقامتگاه‌ها با خاطره و تجربه سفر، پیوند بخورد و تجدید شود.  

مسیرهای ارتباطی استان نیز نقشی کلیدی دارد. جاده تهران–مشهد که از قلب سمنان می‌گذرد، بزرگ‌ترین گذرگاه سفر کشور است. اگر ایستگاه‌های بین‌راهی، مراکز اطلاع‌رسانی و تورهای محلی فعال شوند، بخش بزرگی از رهگذران به «مهمان» بدل خواهند شد.  

در فضای رقابت استانی، همدان و یزد نمونه‌هایی‌اند که با تمرکز بر برند فرهنگی و بسته‌بندی تجربه سفر، توانستند از ظرفیت خواب به ظرفیت حضور برسند. سمنان نیز با همان منطق، نیازمند بازتعریف نقش تاریخی خود در نقشه گردشگری ملی است.  

اقامتگاه‌های بوم‌گردی در دهه اخیر با ابتکار نسل جوان و استقبال گردشگران داخلی رونقی تازه یافته‌اند. این اقامتگاه‌ها نه تنها سقف خواب مسافر، بلکه پنجره ارتباط فرهنگی‌اند و رونق آن‌ها سبب ماندگاری اقتصادی در روستاها و نواحی کمترشناخته‌شده می‌شود.  

اما چنان‌که اقتصاددانان هشدار می‌دهند، نبود هماهنگی میان رشد زیرساخت و راهبرد اطلاع‌رسانی، زمینه رکود تدریجی سرمایه‌گذاران را فراهم می‌آورد. هر تأسیسات تازه بی‌پشتوانه تبلیغ و تقاضا، می‌تواند به واحد نیمه‌فعال و هزینه‌زا بدل گردد و شوق را فرو بنشاند.  

در سال‌های اخیر، سهم گردشگری سمنان از بازار ملی هنوز تک‌رقمی باقی مانده است؛ با وجود عبور میلیون‌ها زائر و مسافر از مسیر استان. تبدیل این عبور به اقامت، مأموریتی استراتژیک است که تنها با تبلیغ هوشمند میسر خواهد شد.  

می‌توان از ظرفیت رسانه محلی، هم‌افزایی شهرداری‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی برای تصویرسازی تازه از سمنان بهره گرفت. مخاطب امروز، گردشگری را نه فقط سفر، بلکه روایت و تجربه می‌داند؛ روایتی که باید با هویت بومی این سرزمین هم‌نوا گردد.  

در بعد سرمایه‌گذاری نیز، پیش‌بینی مسیر رشد اهمیت دارد. اگر نرخ اشغال اقامت در استان میانگین ۴۰ تا ۵۰ درصد باقی بماند، بازگشت سرمایه تنها در بلندمدت ممکن است و این واقعیت خود بر سیاست‌گذاری جذب اثر می‌گذارد.

دورنمای مطلوب آن است که تا نیمه دهه آینده، هر واحد اقامتی جدید با برنامه تبلیغی و محتوایی ویژه همراه باشد. پیوند میان آمار و روایت، رمز بقای صنعت گردشگری است و بدون آن، واحدهای تازه صرفاً در آمار باقی خواهند ماند.  

امروز بیش از هر زمان، ضرورت رشد جذب گردشگر هم‌پای افزایش ظرفیت اقامت احساس می‌شود. حقیقی شدن اقتصاد سفر در سمنان نه در ساخت‌وساز، که در فرهنگ میزبانی، تبلیغ خلاق و تداوم حضور گردشگر خلاصه می‌شود. این مسیر را باید باور کرد.  

انتهای خبر/