به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ فعال رسانه‌ای در یادداشتی اختصاصی نوشت: روز جهانی مردم‌سالاری فرصتی است تا بار دیگر به یکی از بنیادی‌ترین حقوق بشر یعنی «حق تعیین سرنوشت» بازگردیم؛ حقی که در طول تاریخ بارها پایمال شده و تنها ملت‌هایی توانسته‌اند آن را به دست آورند که بهای آن را با مجاهدت و ایستادگی پرداخت کرده‌اند.

برای ملت ایران، انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ نقطه عطفی بود که مرز گذشته و آینده را از هم جدا ساخت و مردم را از موقعیتی که در آن هیچ نقشی در اداره کشور نداشتند، به جایگاهی رساند که در آن به‌عنوان صاحبان اصلی قدرت سیاسی شناخته شدند.

پیش از انقلاب اسلامی، ایران تحت سلطه نظام سلطنتی و وابسته به بیگانگان اداره می‌شد و مردم نه‌تنها در تصمیم‌گیری‌های کلان نقشی نداشتند، بلکه حتی در ساده‌ترین مسائل اجتماعی نیز آزادی عمل محدودی داشتند و انتخابات در آن دوران، نمایشی فرمایشی بیش نبود.

احزاب وابسته به دربار همچون حزب رستاخیز به‌صورت اجباری بر مردم تحمیل می‌شدند و هرگونه اندیشه مخالف سرکوب می‌گردید و سانسور شدید رسانه‌ها، اختناق ساواک، محدودیت آزادی بیان، ممنوعیت فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی مستقل و فشارهای سنگین بر نخبگان، تصویری روشن از فضای بسته آن دوران به دست می‌دهد.

از سوی دیگر، شاه نه به آرای مردم اعتنا می‌کرد و نه حتی به قانون اساسی مشروطه پایبند بود زیرا اراده وی بالاتر از هر نهادی تلقی می‌شد و مجلس و دولت صرفاً مهر تأیید بر تصمیمات شاه و اربابان خارجی وی بودند و نفت و منابع کشور بدون نظر مردم در اختیار قدرت‌های استعماری قرار می‌گرفت و ملت ایران به تماشاگران خاموشی بدل شده بودند که هیچ اختیاری در تعیین مسیر آینده خود نداشتند.

با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، ورق برگشت و برای نخستین بار در تاریخ معاصر، مردم نه در شعار بلکه در واقعیت، به عنوان صاحبان اصلی قدرت شناخته شدند و همه‌پرسی تاریخی دوازدهم فروردین ۱۳۵۸، که بیش از ۹۸ درصد مردم به «جمهوری اسلامی» رأی مثبت دادند، نشان داد که اراده مردم بر سرنوشت کشور حاکم شده است.

از آن زمان تا امروز، بیش از ۴۰ انتخابات ملی در عرصه‌های مختلف برگزار شده است؛ از ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی گرفته تا شوراهای شهر و روستا، خبرگان رهبری و همه‌پرسی‌ها و این حجم از مراجعه به آرای عمومی، در تاریخ ایران و بسیاری از کشورهای جهان کم‌نظیر است.

در جمهوری اسلامی، مردم نه‌تنها در انتخاب رئیس‌جمهور نقش مستقیم دارند، بلکه نمایندگان مجلس را نیز خود برمی‌گزینند تا قوانین را تصویب کنند و بر دولت نظارت داشته باشند و حتی در سطح محلی، شوراهای شهر و روستا که محصول رأی مستقیم مردم‌اند، اختیار دارند در امور عمرانی و اجتماعی مناطق خود تصمیم‌گیری کنند و چنین سطحی از مشارکت عمومی پیش از انقلاب قابل تصور نبود.

مجلس خبرگان رهبری به‌طور مستقیم از سوی مردم انتخاب می‌شود؛ نهادی که وظیفه خطیر انتخاب و نظارت بر رهبر انقلاب را بر عهده دارد و این مسئله نشان می‌دهد که حتی عالی‌ترین جایگاه نظام اسلامی نیز به‌طور غیرمستقیم ریشه در رأی مردم دارد.

آزادی بیان، آزادی مطبوعات، رشد نهادهای مدنی، گسترش دانشگاه‌ها و مراکز علمی، توسعه احزاب و تشکل‌های سیاسی، و امکان نقد مسئولان از سوی رسانه‌ها و مردم، همگی از دستاوردهای این دوره‌اند و هرچند چالش‌ها و کاستی‌هایی وجود داشته اما تفاوت بنیادین با دوران قبل از انقلاب آن است که امروز مردم حق مطالبه‌گری دارند و مسئولان ناگزیرند پاسخگو باشند.

بانوان ایرانی نیز در این فضای جدید فرصت یافتند تا در عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و علمی نقش‌آفرینی کنند؛ از حضور در انتخابات تا تصدی مسئولیت‌های کلان در دولت و مجلس، نمونه‌هایی روشن از مشارکت زنان در سرنوشت کشور است.

آنچه انقلاب اسلامی به جهان عرضه کرد، تنها یک مردم‌سالاری معمولی نبود بلکه الگویی نوین تحت عنوان «مردم‌سالاری دینی» بود؛ الگویی که در آن رأی مردم با ارزش‌های الهی و اخلاقی پیوند می‌خورد و در این مدل، مردم آزادانه انتخاب می‌کنند اما این انتخاب در چارچوب ارزش‌هایی قرار دارد که از کرامت انسانی و عدالت اجتماعی پاسداری می‌کند.

این تلفیق بی‌همتا باعث شد که جمهوری اسلامی نه در دام دیکتاتوری بیفتد و نه در ورطه لیبرالیسم افسارگسیخته‌ای که هویت فرهنگی و اخلاقی جوامع را نابود می‌کند و مردم‌سالاری دینی به ملت ایران امکان داده تا هم خود تصمیم‌گیر باشند و هم ارزش‌های تاریخی و معنوی‌شان حفظ شود.

روز جهانی مردم‌سالاری یادآور این حقیقت است که مردم باید محور هر نظام سیاسی باشند اما برای ملت ایران، این روز معنایی عمیق‌تر دارد؛ چرا که با انقلاب اسلامی، مردم‌سالاری از یک آرزو به یک واقعیت عینی بدل شد، مردمی که روزگاری کوچک‌ترین نقشی در تعیین سرنوشت خود نداشتند، امروز در همه عرصه‌ها صاحب رأی و اختیارند.

اگر پیش از انقلاب، مردم تنها تماشاگر قدرت بودند، اکنون خود بازیگران اصلی صحنه‌اند و اگر دیروز اختناق، سانسور و تحمیل بود، امروز انتخابات، آزادی و حق انتخاب است و این دستاوردی است که باید آن را قدر دانست و برای تعالی و تکامل آن کوشید.

انقلاب اسلامی نه‌تنها ساختار سیاسی کشور را دگرگون کرد، بلکه کرامت مردم را به آنان بازگرداند و این همان روح حقیقی مردم‌سالاری است؛ روحی که بر پایه ایمان، آزادی و عدالت بنا شده و همچنان راه آینده ایران اسلامی را روشن می‌سازد.

یادداشت: کوثر سعیدیان- فعال رسانه‌ای