قوانین موجود از ازدواج کودکان به‌طور کامل جلوگیری نمی‌کنند

کارشناس مسائل حقوقی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به مسئله کودک‌همسری اظهار کرد: در قوانین ایران حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده اما با اجازه ولی و تشخیص دادگاه امکان ازدواج در سنین پایین‌تر نیز وجود دارد و این بند قانونی راه را برای کودک‌همسری هموار کرده و باعث شده که بسیاری از کودکان بدون درک صحیح از زندگی مشترک وارد ازدواج شوند.

مرتضی قنبری افزود: کنوانسیون حقوق کودک که ایران نیز به آن پیوسته سن زیر ۱۸ سال را دوران کودکی می‌داند اما قوانین داخلی همچنان از این معیار تبعیت نمی‌کنند.

وی عنوان کرد: بررسی پرونده‌های حقوقی در دادگاه‌های خانواده نشان می‌دهد که بسیاری از ازدواج‌های زودهنگام نه‌تنها با رضایت واقعی کودک همراه نیست بلکه اغلب به اجبار خانواده‌ها صورت می‌گیرد و در برخی موارد این ازدواج‌ها تحت تأثیر عوامل اقتصادی یا باورهای سنتی رخ می‌دهد اما پیامدهای حقوقی آن برای کودکان جبران‌ناپذیر است.

قنبری بیان کرد: از سال ۱۴۰۲ تا کنون حدود ۲۰ هزار ازدواج دختران زیر ۱۵ سال ثبت شده و این در حالی است که آمار غیررسمی نشان می‌دهد بسیاری از ازدواج‌های کودکان در مناطق محروم ثبت نمی‌شود و در قالب ازدواج موقت انجام می‌شود.

قنبری یکی از مهم‌ترین چالش‌های حقوقی کودک‌همسری را ناتوانی دختران در مطالبه حقوق قانونی خود در زندگی مشترک دانست و افزود: کودکان به دلیل ناآگاهی از قوانین امکان طرح دادخواست طلاق، دریافت مهریه و نفقه یا اثبات خشونت خانگی را ندارند و بسیاری از این کودکان پس از مدتی با مشکلاتی مانند طلاق زودهنگام، بارداری ناخواسته و خشونت خانگی مواجه می‌شوند اما حمایت حقوقی لازم را دریافت نمی‌کنند.

وی ابراز کرد: اصلاح قانون و تعیین حداقل سن ازدواج بدون استثنا یکی از مهم‌ترین راهکارهایی است که می‌تواند از این پدیده جلوگیری کند و لازم است دادگاه‌ها و دفاتر ثبت ازدواج موظف شوند که قبل از ثبت ازدواج افراد زیر ۱۸ سال از رضایت واقعی و آگاهی حقوقی طرفین اطمینان حاصل کنند.

کودک‌همسری سلامت روانی دختران را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد

روانشناس بالینی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به پیامدهای روانی کودک‌همسری بر سلامت روحی دختران اظهار کرد: کودک‌همسری تأثیرات عمیقی بر سلامت روانی کودکان به‌ویژه دختران، می‌گذارد و دخترانی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند بیشتر در معرض اضطراب، افسردگی و استرس پس از سانحه قرار دارند.

فاطمه دربانیان درادامه افزود: ازدواج زودهنگام باعث می‌شود که این کودکان بدون آمادگی روحی وارد یک زندگی پر از مسئولیت شوند در حالی که هنوز از نظر ذهنی و عاطفی به رشد کافی نرسیده‌اند.

وی عنوان کرد: کودکانی که به اجبار ازدواج کرده‌اند در طول زندگی مشترک خود دچار احساس سرخوردگی، بی‌اعتمادی به اطرافیان و ناتوانی در تصمیم‌گیری مستقل می‌شوند و درصد بالایی از این کودکان دچار ترس از روابط زناشویی و آسیب‌های جسمی و روحی ناشی از آن می‌شوند که می‌تواند منجر به مشکلات جسمی مانند سردردهای مزمن، مشکلات گوارشی و بی‌خوابی شود.

روانشناس کودک یکی دیگر از پیامدهای مهم کودک‌همسری را افزایش نرخ خشونت خانگی برشمرد و افزود: تحقیقات نشان داده دخترانی که در سنین پایین ازدواج کرده‌اند بیشتر قربانی خشونت فیزیکی، عاطفی و اقتصادی از سوی همسران خود می‌شوند و این خشونت‌ها در بسیاری از موارد گزارش نمی‌شوند زیرا این دختران از سیستم‌های حمایتی بی‌بهره‌اند و به دلیل عدم استقلال مالی و ترس از طرد شدن توسط خانواده توانایی فرار از این شرایط را ندارند.

وی بیان کرد: راهکارهایی که می‌تواند برای کاهش آسیب‌های روانی ناشی از کودک‌همسری مؤثر باشد شامل؛ افزایش آگاهی خانواده‌ها، ارائه آموزش‌های روانشناسی به کودکان و حمایت‌های قانونی و اجتماعی از قربانیان است و باید برنامه‌هایی برای مشاوره اجباری قبل از ازدواج برای افراد زیر ۱۸ سال صورت گیرد تا از پیامدهای منفی این ازدواج‌ها جلوگیری شود.

ازدواج زودهنگام موجب افزایش فقر و نابرابری اجتماعی می‌شود

کارشناس ارشد جامعه‌شناسی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با اشاره به مسئله کودک‌همسری و آسیب‌های اجتماعی ناشی از این موضوع اظهار کرد: کودک‌همسری یکی از عوامل مؤثر در بازتولید فقر و گسترش آسیب‌های اجتماعی بوده و به‌ویژه در مناطق روستایی و کم‌برخوردار نه‌تنها باعث قطع مسیر تحصیلی کودکان بلکه منجر به کاهش فرصت‌های شغلی و وابستگی اقتصادی آنان در آینده می‌شود.

جعفر سبحانی با بیان اینکه این مسئله به طور مستقیم بر شاخص‌های توسعه انسانی اثر می‌گذارد و موجب شکل‌گیری یک چرخه معیوب از فقر و نابرابری می‌شود گفت: یکی از مهم‌ترین پیامدهای کودک‌همسری افزایش ترک تحصیل دختران بوده و بسیاری از خانواده‌هایی که دختران خود را در سنین پایین مجبور به ازدواج می‌کنند باور دارند که تحصیلات برای یک زن اهمیت چندانی ندارد و در نتیجه این دختران فرصت رشد علمی و اجتماعی را از دست می‌دهند و در آینده نیز قادر به تأمین مالی خود نخواهند بود.

وی افزود: زنانی که در کودکی ازدواج کرده‌اند معمولاً درآمد پایین‌تری دارند و وابسته به همسران خود باقی می‌مانند و این امر احتمال تجربه خشونت خانگی را افزایش می‌دهد.

سبحانی بارداری‌های زودهنگام و افزایش نرخ مرگ‌ومیر مادران جوان را یکی دیگر از پیامدهای اجتماعی کودک‌همسری برشمرد و گفت: بارداری در سنین پایین به دلیل رشد ناکامل بدن با خطرات جدی همراه است و سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده دخترانی که زیر ۱۸ سال باردار می‌شوند بیشتر در معرض خطر مرگ در دوران بارداری و زایمان قرار دارند و نوزادانی که از مادران کم‌سن‌وسال متولد می‌شوند احتمال بیشتری برای دچار شدن به سوءتغذیه و بیماری‌های مختلف دارند.

فعال حوزه حقوق کودک بیان کرد: کودکانی که بدون آمادگی روانی و عاطفی وارد زندگی مشترک می‌شوند اغلب پس از مدتی دچار مشکلات زناشویی شده و این مشکلات منجر به طلاق می‌شود و این مسئله نشان‌دهنده ناپایداری بالای ازدواج‌های کودکانه و آسیب‌های ناشی از آن است.

وی ابراز کرد: ارائه حمایت‌های مالی برای ادامه تحصیل دختران، اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای جلوگیری از ازدواج کودکان و فرهنگ‌سازی در جوامع محلی می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند. در کشورهای موفق در این زمینه، حمایت‌های اجتماعی و آموزشی از خانواده‌های فقیر باعث کاهش محسوس میزان ازدواج کودکان شده است. در ایران نیز می‌توان با همکاری دولت، سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها، گام‌های مؤثری در این راستا برداشت.

انتهای خبر/