به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ بریکس (BRICS) یک گروه اقتصادی و سیاسی متشکل از پنج کشور بزرگ نوظهور جهان مانند؛ برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است که در سال ۲۰۰۶ شکل گرفته و هدف آن تقویت همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان اعضا و همچنین ایجاد توازن در قدرت‌های جهانی است.

بریکس به‌عنوان یک بلوک مهم در عرصه بین‌المللی شناخته می‌شود که تلاش می‌کند تا صدای کشورهای در حال توسعه را در مقابل قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا تقویت کند.

یکی از اهداف اصلی بریکس، ارتقاء تجارت دوجانبه، سرمایه‌گذاری و تبادل فناوری میان کشورها بوده و اقداماتی را برای ایجاد نهادهای مالی جدید، مانند بانک توسعه بریکس، انجام داده که هدف آن تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در کشورهای عضو و سایر کشورهای در حال توسعه است.

در سال‌های اخیر، بریکس به‌دلیل افزایش نفوذ اقتصادی و سیاسی‌اش، توجه بیشتری را به خود جلب کرده و با توجه به رشد سریع اقتصادهای عضو این گروه، بریکس می‌تواند به عنوان یک رقیب جدی برای نهادهای سنتی جهانی مطرح شود و به تغییر معادلات قدرت جهانی کمک کند، در این خصوص خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با محمد منسوبی کارشناس دیپلماسی اقتصادی به گفتگو پرداخت.

مرآت: بریکس چیست و چه اهدافی دارد؟

منسوبی: در سال‌های اخیر گروه بریکس، متشکل از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی و به‌تازگی ایران، عربستان سعودی، امارات، مصر، آرژانتین و اتیوپی، به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی در نظام بین‌الملل شناخته شده‌اند و این ائتلاف که در ابتدا با هدف ارتقای ثبات اقتصادی و امنیت جهانی تأسیس گردید، اکنون به یکی از عوامل تهدیدکننده هژمونیک غرب و نظم بین‌المللی لیبرال تبدیل شده است.

مرآت: چگونه بریکس به ظهور نظم نوین جهانی کمک می‌کند؟

منسوبی: بریکس به‌وضوح نشان‌دهنده ظهور یک نظم نوین جهانی است که در آن قدرت‌های نوظهور نقش بیشتری در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی ایفا می‌کنند و با رشد اقتصادی چشمگیر این کشورها و سهم قابل توجه آن‌ها از تولید جهانی، بریکس توانسته جایگاه خود را در میان نهادهای تأثیرگذار جهانی تثبیت کند و این تحولات به تقویت چندجانبه‌گرایی و تضعیف نظم موجود کمک کرده و زمینه‌ساز ظهور یک ساختار جدید در سیاست‌های بین‌المللی شده است.

مرآت: ظرفیت‌های جمعیتی و جغرافیایی بریکس چه تأثیری بر نفوذ آن دارد؟

منسوبی: از منظر جمعیتی، بریکس با نمایندگی حدود ۴۵ درصد از جمعیت جهانی به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی بانفوذ شناخته می‌شود و این کثرت جمعیتی به کشورهای عضو این ائتلاف این امکان را می‌دهد که به‌عنوان بازیگران کلیدی در عرصه‌های بین‌المللی و تصمیم‌سازی‌های جهانی شناخته شوند.

همچنین کشورهای بریکس تقریباً ۳۶ درصد از مساحت کل زمین را تحت پوشش قرار داده‌اند و این وسعت جغرافیایی، به همراه منابع غنی طبیعی و انرژی، به بریکس قدرت مضاعفی در سیاست‌های بین‌المللی بخشیده و توانمندی‌های آن را در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی به طور چشمگیری تقویت کرده است.

مرآت: نقش اقتصادی بریکس در تولید ناخالص داخلی جهانی چگونه است؟

منسوبی: کشورهای عضو بریکس نزدیک به ۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی را به خود اختصاص داده‌اند و این امر نه‌تنها به افزایش نفوذ اقتصادی بریکس در سطح جهانی کمک کرده، بلکه به آن اجازه می‌دهد در فرایندهای تصمیم‌گیری اقتصادی و تجاری بین‌المللی نقش فعالی ایفا کند و توانایی کشورهای بریکس در مدیریت منابع طبیعی، به‌ویژه در حوزه انرژی، آن‌ها را به یکی از مهم‌ترین قطب‌های تأمین منابع مورد نیاز بازارهای جهانی تبدیل کرده است.

مرآت: بریکس چگونه می‌تواند امنیت غذایی و انرژی جهانی را تأمین کند؟

منسوبی: کشورهای عضو بریکس با در اختیار داشتن تقریباً ۴۴ درصد از ذخایر نفت جهانی و ۳۰ درصد از تولید طلا، توانایی قابل توجهی در تأمین امنیت انرژی و منابع معدنی جهانی دارند؛ زیرا این گروه نزدیک به نیمی از تولید جهانی گندم و برنج را به خود اختصاص داده است که این امر بیانگر توانایی بریکس در تأمین امنیت غذایی جهانی بشمار می‌رود و در شرایط بحران‌های اخیر غذایی و تغییرات اقلیمی، چنین ظرفیت‌هایی به کشورهای بریکس موقعیت استراتژیک جهت تقویت نفوذ خود در مذاکرات بین‌المللی و دیپلماسی اقتصادی داده است.

مرآت: تأثیر بریکس بر صنعت و تولیدات جهانی چیست؟

منسوبی: در حوزه تولیدات صنعتی، بریکس نقشی کلیدی ایفا می‌کند؛ به‌طوری که تقریباً ۳۸ درصد از تولیدات صنعتی جهان در این کشورها متمرکز شده زیرا بریکس در تولید فلزات استراتژیک نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است چرا که ۷۹ درصد از تولید آلومینیوم و ۷۷ درصد از تولید پالادیم جهان توسط این گروه صورت می‌گیرد.

مرآت: چگونه بریکس به دنبال کاهش وابستگی به دلار آمریکا است؟

منسوبی: کشورهای عضو بریکس با تأسیس نهادهایی مانند بانک توسعه نوین تلاش کرده‌اند تا جایگزین‌های جدیدی برای نهادهای مالی بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی ارائه دهند و با راه‌اندازی سیستم پرداخت مشترک بریکس، این گروه به دنبال کاهش وابستگی به دلار آمریکا و تسهیل تعاملات اقتصادی و تجاری بین کشورهای عضو است.

مرآت: آینده بریکس و چالش‌های پیش روی آن چیست؟

منسوبی: بریکس به‌سوی ایجاد یک نظم چندقطبی جدید حرکت می‌کند، نظمی که در آن قدرت‌های نوظهور می‌توانند مشارکت فعالی در مدیریت امور بین‌المللی داشته باشند، هرچند بریکس نیازمند همگرایی بیشتر میان اعضا است؛ اما ظرفیت‌های اقتصادی، صنعتی و منابع طبیعی این گروه، آینده روشنی را برای نقش‌آفرینی آن‌ها در ساختار نوین جهانی ترسیم می‌کند.

بریکس نه‌تنها یک شبکه همکاری بین‌المللی است؛ بلکه نماد ظهور یک نظم نوین جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی و کاهش وابستگی به نظام‌های مالی و سیاسی غرب محسوب می‌شود و این ویژگی‌ها به‌وضوح نشان‌دهنده اهمیت و ارزش بالای بریکس در تحولات نظم جهانی است و با توجه به روندهای کنونی، انتظار می‌رود که بریکس نقش مهمی در شکل‌دهی آینده سیاست‌ها و اقتصادهای جهانی ایفا کند.

مرآت: تأثیر بریکس بر دلار آمریکا چگونه است؟

منسوبی: دلار آمریکا به‌عنوان ارز اصلی مبادلات بین‌المللی و ذخیره‌سازی جهانی، در طول دهه‌ها نقش‌برجسته‌ای ایفا کرده و این ارز به دلیل ثبات اقتصادی ایالات متحده و سیستم مالی قوی آن، به‌عنوان یک استاندارد جهانی پذیرفته شده اما با ظهور بریکس و تلاش کشورهای عضو برای ایجاد سیستم‌های مالی مستقل از دلار، این وضعیت ممکن است تحت‌تأثیر قرار گیرد، کشورهای عضو بریکس به دنبال کاهش وابستگی به دلار هستند و این امر می‌تواند به‌تدریج موجب کاهش نفوذ دلار در تجارت جهانی شود.

مرآت: اقدامات کشورهای بریکس برای کاهش وابستگی به دلار چه بوده؟

منسوبی: یکی از اقداماتی که کشورهای بریکس در این راستا انجام داده‌اند، توسعه توافقات تجاری دوجانبه است که در آن‌ها از ارزهای ملی خود به‌جای دلار استفاده می‌شود، برای مثال؛ چین و روسیه توافقاتی را برای انجام تجارت با استفاده از یوان و روبل امضا کرده‌اند؛ زیرا این اقدام نه‌تنها به کاهش تقاضا برای دلار منجر می‌شود بلکه می‌تواند به کاهش قدرت اقتصادی ایالات متحده نیز منجر گردد.

علاوه بر این، بریکس تلاش می‌کند تا نهادهای مالی جدیدی مانند بانک توسعه بریکس را راه‌اندازی کند؛ زیرا این بانک با هدف تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در کشورهای عضو و دیگر کشورهای در حال توسعه ایجاد شده و این نهادها می‌توانند به‌عنوان رقبای جدی برای نهادهای مالی سنتی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی عمل کنند و این امر نه‌تنها موجب افزایش تنوع در منابع مالی جهانی می‌شود بلکه می‌تواند به تضعیف موقعیت دلار در نظام مالی جهانی کمک کند.

مرآت: چگونه بریکس می‌تواند بر بازارهای کشورهای غربی تأثیر بگذارد؟

منسوبی: تأثیر بریکس بر اقتصاد غرب به دلیل تغییرات در الگوهای تجاری و سرمایه‌گذاری مشهود است و با افزایش همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای عضو بریکس، ممکن است کشورهای غربی با چالش‌های جدیدی در بازارهای جهانی مواجه شوند و این امر می‌تواند منجر به کاهش سهم بازار کشورهای غربی در کشورهای نوظهور شود و فشارهایی را بر صنایع و شرکت‌های غربی وارد کند.

ظهور بریکس به‌عنوان یک بلوک اقتصادی قدرتمند می‌تواند نشانه‌ای از انتقال قدرت اقتصادی از غرب به شرق باشد و این روند نه‌تنها بر دلار بلکه بر ساختار کلی اقتصاد جهانی تأثیر خواهد گذاشت و ممکن است به سمت یک نظام چندقطبی مالی پیش ببرد.

مرآت: تأثیر ظهور ارز ذخیره بریکس بر دلار آمریکا و اقتصاد جهانی چیست؟

منسوبی: در اجلاس اخیر بریکس، ولادیمیر پوتین از نمونه اولیه اسکناس بریکس رونمایی کرد. با این حال، او از رویکردهای پیشین خود برای دلارزدایی کمی عقب‌نشینی کرده و تأکید کرد که هدف کشورهای بریکس کنار گذاشتن سیستم دلار محور سوئیفت نیست، بلکه جلوگیری از تبدیل به سلاح شدن دلار است.

مرآت: آیا ارز ذخیره بریکس واقعاً ایجاد خواهد شد؟

منسوبی: با وجود عدم قطعیت در مورد زمان معرفی ارز بریکس، ظهور آن می‌تواند چالش‌های جدی برای تسلط دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره اولیه ایجاد کند. اگر این ارز به واقعیت تبدیل شود، ممکن است فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری فراهم کند و در عین حال ریسک‌هایی برای سرمایه‌گذاری‌های موجود به‌وجود آورد. 

مرآت: چگونه سرمایه‌گذاران می‌توانند از این شرایط بهره‌برداری کنند؟

منسوبی: سرمایه‌گذاران باید با دقت تحولات این حوزه را زیر نظر داشته باشند؛ زیرا ظهور ارز ذخیره بریکس ممکن است به معنای تغییر در جریان‌های سرمایه‌گذاری و همچنین تغییر در استراتژی‌های مالی باشد و در صورت توجه به این تغییرات، سرمایه‌گذاران می‌توانند از فرصت‌های منحصربه‌فردی که به‌وجود می‌آید بهره‌برداری کنند.

اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا ارز ذخیره بریکس واقعاً ایجاد خواهد شد یا خیر، اما تأثیرات آن بر دلار آمریکا و اقتصاد جهانی غیرقابل انکار است و کشورهای بریکس در تلاش‌اند تا جایگاه خود را در نظام مالی جهانی تقویت کنند و این موضوع می‌تواند به تغییرات عمده‌ای در بازارهای مالی منجر شود.

انتهای خبر/